Zaburzenia nastroju – praktyczny i kompleksowy przewodnik

zaburzenia nastroju

Masz wrażenie, że cierpisz na zaburzenia nastroju?

Chcesz wiedzieć więcej na temat zaburzeń nastroju?

Tutaj znajdziesz wszystko czego szukasz: rodzaje, przyczyny i, co najważniejsze, sposoby leczenia zaburzeń nastroju.

Zmiany nastroju zdarzają się każdemu z nas.

Kiedy jednak powinny wzbudzać niepokój i jak odróżnić zwykłe wahania nastroju od tych, które mogą być sygnałem pojawiającej się choroby?

Co powinno nas zaniepokoić i kiedy należy zacząć szukać pomocy u specjalisty?

Oto kompleksowy przewodnik po zaburzeniach nastroju, w którym znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące tych zaburzeń i sposobów ich leczenia.

Bezpłatny test online – sprawdź czy cierpisz na lęki

Zaburzenia nastroju = zaburzenia afektywne

zaburzenia nastroju czyli zaburzenia afektywne

Zmienne nastroje to pewien nieodłączny element ludzkiego życia.

Pojawiają się często w ważnych dla nas chwilach, w momentach trudnych i radosnych, mają więc swoje wyraźne przyczyny.

Wszystko jest w porządku dopóki nie trwają zbyt długo i nie zaczynamy tracić nad nimi kontroli. Jeśli tak się jednak dzieje może to oznaczać, że mamy do czynienia z zaburzeniami nastroju o charakterze chorobowym nazywane również zaburzeniami afektywnymi (affective disorder).

Zaburzenia afektywne to wspólna nazwa różnych zaburzeń, dla których cechą łączącą są chorobowe zmiany nastroju takie jak jego nadmierne obniżenie, podwyższenie lub gwałtowna zmienność.

Problemy chorobowego zaburzenia nastroju pojawiają się coraz częściej, zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn i mogą wystąpić w każdym wieku.

Według przypuszczeń WHO w najbliższym czasie depresja może stać się drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie.

Brak kontroli nad naszymi nastrojami i silne ich wahania, powoduje, że czujemy się niezadowoleni z życia, smutni, nieszczęśliwi, a czasami (w przypadku manii, czyli niezdrowego nadmiaru pozytywnych emocji) wręcz przeciwnie: pobudzeni i przepełnieni nadmiarem energii. Jest ogromna różnica pomiędzy zwykłym, normalnym odczuwaniem smutku czy radości, a depresją czy manią.

Rodzaje zaburzeń nastroju

Zazwyczaj wyróżnia się trzy typy nastrojów:

  • wyrównany (eutymiczny)
  • obniżony
  • podwyższony

Zaburzenia nastroju to jego skrajne obniżenie, podwyższenie lub nieuzasadniona zmienność. W zależności od tego, jaki rodzaj zaburzeń afektywnych występuje, mogą one być oznaką różnych chorób.

Wszystko o objawach nerwicy

Obniżony nastrój i jego konsekwencje

Najczęściej spotykany w chorobach afektywnych jest obniżony nastrój, którego konsekwencją jest często depresja. Może ona mieć charakter pojedynczego epizodu depresyjnego lub zaburzeń o charakterze nawracającym.

Objawy depresji to:

– smutek, lęk,

– poczucie pustki,

– poczucie beznadziei,

– pesymizm,

– niemoc, której towarzyszy poczucie winy,

– brak zainteresowania codziennymi czynnościami, zaniedbywanie ich,

– poczucie zmęczenia, spowolnienie,

– spadek energii,

– nerwowość, poirytowanie,

– bezsenność,

– brak apetytu, utrata wagi lub przybieranie na wadze,

– objawy somatyczne bez przyczyn chorobowych, np. chroniczny ból,

– nadużywanie alkoholu i leków,

– spadek libido,

– myśli samobójcze.

Oprócz ogólnie znanej formy depresji wyróżniamy również inne jej rodzaje m.in.:

depresję atypową – spotykaną bardzo często, jej nietypowość polega na tym, że chory wykazuje wiele objawów odwrotnych do depresji,

depresję starczą – łatwą do przeoczenia, ponieważ często uważa się jej objawy za typowe oznaki starzenia,

depresję poporodową – wynikającą z dużego wahania hormonów po porodzie,

depresję dzieci i młodzieży, która nie ma powszechnie znanych objawów, może przejawiać się agresją, arogancją i często jest mylon

a z tzw. buntem okresu dorastania,

dystymię – jest to przewlekła depresja z lękiem; często nierozpoznawana, gdyż obniżony nastrój uznawany jest przez rodzinę jako cecha charakteru danej osoby,

depresję psychotyczną, którą charakteryzuje nieumiejętność oceny rzeczywistości, zmienność nastrojów, halucynacje czy urojenia,

depresję maskowaną – nazywaną tak ze względu na to, że nie daje charakterystycznych objawów kojarzonych z tą chorobą, a głównie objawy somatyczne takie jak: bóle głowy, napięcie mięśni, jadłowstręt,

depresję sezonową, która pojawia się jesienią lub zimą, czyli okresowo,

anhedonię, czyli utratę radości życia i umiejętności cieszenia się z małych rzeczy.

Obok depresji obniżenie nastroju może świadczyć również o chorobie afektywnej jednobiegunowej, która nazywana jest również zaburzeniem depresyjnym nawracającym lub depresją nawracającą. Rozpoznaje się ją po co najmniej dwóch epizodach depresji.

Nerwica wegetatywna

Podwyższony nastrój czy mania?

O zaburzeniach nastroju mówimy również wtedy, gdy jest on podwyższony.

Osoby w stanie podwyższonego nastroju cechuje:

– uczucie euforii, przesadnego optymizmu i wyolbrzymionego mniemania o sobie,

– zmniejszona potrzeba snu,

– wzmożona aktywność, szybkie wypowiedzi, gonitwa myśli, zwiększona potrzeba mówienia,

– zachowania impulsywne i nadmierne pobudzenie,

– duże rozdrażnienie,

– podejmowanie ryzykownych i nieprzemyślanych decyzji.

Gdy pojawiają się tego typu zachowania mówimy o manii lub hipomanii.

Różnią się one od siebie intensywnością dolegliwości, które w hipomanii są mniej wyrażone.

O hipomanii mówimy, gdy dolegliwości występują powyżej czterech dni, a o manii, gdy trwają powyżej tygodnia.

Jak pokonać lęk?

Zmienny nastrój czy choroba afektywna dwubiegunowa?

Trzecią grupę zaburzeń afektywnych stanowią zaburzenia charakteryzujące się zmiennym nastrojem.

Gdy pacjent ma zarówno stany depresyjne, jak i objawy manii wówczas mówimy o chorobie afektywnej dwubiegunowej​.

Choroba afektywna dwubiegunowa charakteryzuje się tym, że na przemian występują w niej okresy depresji i euforii/manii lub rozdrażnienia. Ważne jest to, że te nagłe zmiany nie pojawiają się na skutek jakichś istotnych, znaczących wydarzeń, które mają miejsce w życiu chorego, lecz bez konkretnej przyczyny.

Schorzeniem o przebiegu podobnym do choroby afektywnej dwubiegunowej jest cyklotymia, której towarzyszą dolegliwości o mniejszym nasileniu. Pojawiają się tutaj wahania nastroju, łagodne objawy subdepresji (depresji maskowanej) i hipomanii.

Najczęstsze przyczyny zaburzeń nastroju

Mimo iż zaburzenia afektywne pojawiają się stosunkowo często ich przyczyny nie są do końca znane.

Niektórzy naukowcy wskazują na uwarunkowania genetyczne choroby, obciążenia rodzinne, problemy dotyczące neuroprzekaźników odpowiedzialnych za przekazywanie informacji pomiędzy komórkami układu nerwowego czy problemy natury psychologicznej.

Na depresję czy chorobę afektywną dwubiegunową częściej chorują osoby, których bliski krewny również był nią dotknięty. W grupie ryzyka są również osoby chore na cukrzycę, niewydolność serca czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Zaburzenia nastroju bywają konsekwencją zażywania przez nich leków np. glikokortykosteroidów, które mogą wywoływać zarówno obniżenie, jak i podwyższenie nastroju.

Wahania nastroju mogą być również spowodowane wahaniami hormonów. Na przykład obniżenie nastroju może być efektem niedoczynności tarczycy.

Chorobowe zaburzenia nastroju mogą również powstawać na skutek traumatycznych wydarzeń, silnego stresu, których doświadczamy.

Czasami ich przyczyną jest zażywanie środków psychoaktywnych (narkotyków, alkoholu, leków) lub nagłe ich odstawienie.

Ważną informacją dla rodziny jest to, aby nie szukać „winnych” choroby, gdyż taka postawa może jedynie pogorszyć samopoczucie pacjenta i funkcjonowanie całej rodziny.

Leczenie zaburzeń nastroju

Najlepsze sposoby na nerwicę

W leczeniu zaburzeń nastroju o charakterze depresyjnym wykorzystuje się często farmakoterapię i tzw. antydepresanty.

leczenie zaburzeń nastroju

Dobór leków zależny jest od stanu zdrowia pacjenta i od rodzaju choroby afektywnej.

Skuteczność ich działania podnosi psychoterapia.

Obie metody bardzo dobrze się uzupełniają.

W leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej w okresach podwyższonego nastroju stosuje się preparaty stabilizujące nastrój, takie jak np. sole litu, karbamazepinę czy kwas walproinowy. U pacjentów z tym schorzeniem stosowane bywają również atypowe leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki II generacji).

W psychoterapii stosuje się różne techniki.

Pacjent uczy się rozpoznawać pierwsze objawy mogące świadczyć o pojawianiu się choroby i czynniki je wywołujące.

Poznaje również różne strategie panowania nad stresem.

Czasami, gdy istnieje realne zagrożenie targnięcia się na życie, niezbędna jest hospitalizacja chorego lub przymusowe leczenie w szpitalu psychiatrycznym.

Musimy pamiętać, że leczenie zaburzeń nastroju wymaga czasu, a zbyt wczesne jego przerwanie może prowadzić do nawrotu choroby.

Niezwykle ważny jest także zdrowy tryb życia, unikanie używek i alkoholu.

Jak radzić sobie z zaburzeniami nastroju bliskiej osoby – praktyczne wskazówki

Depresja

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak rodzina może pomóc choremu: wszystko zależy od pacjenta i konkretnych sytuacji, jakie mają miejsce.

Osoba chora nie jest w stanie przewidzieć pojawienia się choroby. Jej zachowania nie zawsze są od niej zależne i nie zawsze jest w stanie nad nimi zapanować.

Z tego powodu chorobie często towarzyszy poczucie winy spowodowane tym, że nie jest się w stanie prowadzić normalnego trybu życia.

Motywacja ze strony rodziny, która próbuje zachęcić chorego, aby wziął się w garść np. słowami: „dasz radę” niestety niewiele tu pomoże, a nawet może pogorszyć samopoczucie chorego.

Charakterystyczne jest wycofywanie się pacjenta z kontaktów i relacji z innymi ludźmi, mimo iż właśnie wtedy najbardziej potrzebuje wsparcia i obecności bliskich.

Dlatego niezwykle ważne jest podtrzymywanie kontaktu z chorym mimo jego wycofania. Warto przypominać choremu, że to co się z nim obecnie dzieje jest czasowe i odwracalne.

Nie ma jednej reguły jak towarzyszyć choremu. Nie wskazane jest ocenianie i usilne motywowanie go do działania. Warto natomiast przypominać mu o swojej gotowości niesienia pomocy i wsparcia. Należy również motywować pacjenta do kontaktu z lekarzem i podjęcia leczenia.

W głębokiej depresji może zachodzić konieczność sprawdzania czy chory przyjmuje leki, regularnie się odżywia i dba o siebie w zakresie higieny osobistej. Bardzo ważne jest, aby chory miał świadomość tego, że nie jest sam z chorobą, że jest ważny i potrzebny.

Głębokiej depresji mogą towarzyszyć myśli samobójcze, często jest tak, że pacjent daje to do zrozumienia bliskim czy lekarzowi, choć nie zawsze.

W przypadku deklarowania przez chorego myśli samobójczych nie należy unikać tematu w obawie przed jego zaognianiem. Jednak taka rozmowa może okazać się zbyt trudna dla bliskiej osoby, wówczas warto udać się z chorym do lekarza.

Czasem konieczna jest hospitalizacja, która, w przypadku nasilonych myśli samobójczych, może się odbyć bez zgody pacjenta.

Depresji towarzyszyć może także spadek libido i tutaj nie należy przymuszać chorego do podejmowania aktywności seksualnej, gdy nie ma on na to ochoty. Trzeba dać mu czas i okazać zrozumienie, ale nie należy się od osoby w depresji odsuwać. Można ją przytulać, być blisko, spędzać wspólnie czas, spać razem.

W przypadku zaburzeń snu, które również mogą towarzyszyć depresji rola rodziny może polegać na dbaniu o właściwy sen chorego. Aby tak było warto pilnować, by kładł się on spać o stałej porze, unikał polegiwania w łóżku w ciągu dnia, drzemania, nie wykonywał czynności takich jak np. jedzenie, oglądanie telewizji w łóżku. Chory nie powinien pić napojów energetyzujących czy kawy w godzinach wieczornych. Warto zapewnić mu ciszę i odpowiednie warunki do snu.

Mania

Trudnym dla rodziny może być również okres manii występujący u chorego.

Przejawia on wówczas nadmierne pobudzenie, drażliwość, zwiększoną aktywność psychoruchową. Często ciężko jest się z nim wtedy porozumieć, nawiązać sensowny kontakt, gdyż ma on w tym okresie bardzo chaotyczne myślenie.

Szczególnie trudne może być ponoszenie konsekwencji ryzykownych decyzji chorego, który np. zaciągnął niekorzystne zobowiązania finansowe. Sprzeciw ze strony rodziny może wywołać u chorego gniew, a nawet agresję słowną lub czynną.

Tutaj najważniejsze, co powinni zrobić bliscy, to zmotywować pacjenta do leczenia farmakologicznego u lekarza psychiatry.

Czasem podobnie jak w depresji niezbędna jest hospitalizacja psychiatryczna.

W rozmowie z chorym warto okazać zrozumienie dla faktu, że jego zachowania są wynikiem choroby. Należy jednak mówić mu o swoich uczuciach, aby miał on ich świadomość.

Czasem pomocna w walce z chorobą jest psychoedukacja, która polega na dostarczaniu rodzinie, jak i osobie nią dotkniętej, informacji na temat objawów i przebiegu zaburzeń afektywnych oraz sposobów radzenia sobie z nimi.

Remisja choroby

O remisji choroby mówimy wtedy, gdy występuje okres bezobjawowy (remisja pełna) lub z nieznacznie nasilonymi objawami (remisja niepełna).

W przypadku depresji pacjent wraca wówczas do zdrowia i prawidłowego funkcjonowania, odzyskuje radość życia.

Natomiast osoba dotknięta manią podczas remisji odzyskuje wyrównany nastrój, który czasem może być przez nią postrzegany jako początek depresji. Może to powodować u chorego negatywne nastawienie do dotychczas podejmowanego leczenia.

Okres remisji bywa również trudnym czasem dla rodziny, ponieważ trzeba skonfrontować się z konsekwencjami choroby takimi jak: powrót do pracy/szkoły i nadrobienie zaległości, rozwiązanie konfliktów wynikłych z różnych zachowań związanych z chorobą.

Ważne jest, aby w okresie remisji dalej stosować się do zaleceń lekarza i nie przerywać samodzielnie leczenia. Rodzina powinna być czujna, aby odpowiednio wcześnie wychwycić pierwsze objawy nawrotu choroby, zanim dojdzie do jej ponownego rozwinięcia.

W okresie remisji warto również zadbać o to, aby chory prowadził odpowiedni tryb życia – unikał spożywania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, nie pił zbyt dużej ilości kawy, dbał o regularny odpoczynek i sen, unikał stresu, przyjmował leki.

Chory powinien również powrócić do swoich codziennych aktywności. Warto także zadbać o kondycję fizyczną i stosować dietę bogatą w ryby, owoce morza i kwasy tłuszczowe.

Zaburzenia nastroju i wynikające z nich choroby często wymagają długotrwałego leczenia, czasami do końca życia.

Źródła

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły