Przejdź do treści

Zaburzenia psychosomatyczne – objawy, przyczyny, sposoby leczenia

zaburzenia psychosomatyczne

Dowiedz się czym są zaburzenia psychosomatyczne, skąd się biorą i poznaj techniki relaksacyjne, które mogą pomóc w ich łagodzeniu.

Nasze ciało i psychika to dwie składowe, które wzajemnie na siebie oddziałują.

Zaburzenia psychosomatyczne to swoisty sygnał ostrzegawczy ze strony organizmu, który próbuje powiedzieć nam, że coś jest nie tak.

Nadmiar stresu, pośpiech sprzyjają rozwojowi tego rodzaju problemów.

Zaburzenia psychosomatyczne – co to takiego?zaburzenia psychosomatyczne

Każdy z nas składa się z psyche (psychiki) i soma (ciała), które stanowią nierozłączną całość i tak należy traktować również ludzki organizm.
Problemy zdrowotne pojawiające się w jednej z tych dwóch sfer wpływają także na drugą.
Dlatego należy odpowiednio dbać o każdą z nich.

Psychosomatyka to dziedzina nauki, zajmująca się różnego rodzaju dolegliwościami cielesnymi (somatycznymi), które mają swoje źródło w psychice człowieka. Czasami bywają one również nazywane zaburzeniami psychofizjologicznymi.

O związkach zaburzeń psychicznych z problemami somatycznymi mówi się od dawna. Dotykają one częściej kobiet. Zygmunt Freud uważał, że nieświadome myśli i uczucia mogą zostać zamienione w tzw. objaw fizyczny, czyli somatyczny.

Zaburzenia psychosomatyczne łączą się często z określonymi typami osobowości. Większą podatność na choroby psychosomatyczne mają osoby wrażliwe, niezależne, wycofane, podejrzliwe, po traumach czy przeżywające długotrwały stres.

Poznaj źródło, czyli skąd to się bierze?

Znane są trzy teorie mówiące o przyczynach powstawania zaburzeń psychosomatycznych.

  1. Pierwsza z nich mówi o tym, że długotrwały i przewlekły stres może mieć znaczący wpływ na osłabienie funkcjonowania organów ciała, co może dawać np. symptomy bólowe.
  2. Druga teoria mówi, że towarzyszące nam na co dzień stresy, o różnym natężeniu, mogą prowadzić do rozwoju niektórych chorób (np. układu oddechowego, serowo-naczyniowego czy chorób neurologicznych).
  3. Teoria trzecia, obecnie najbardziej popularna, mówi o tym, że przewlekły stres w połączeniu z predyspozycjami fizjologicznymi może powodować zaburzenia natury psychosomatycznej.

Na powstawanie zaburzeń psychosomatycznych ma również wpływ typ osobowości, środowisko rodzinne, sytuacja życiowa. Niektórzy badacze zwracają także uwagę na rolę czynników społecznych.

Zaburzenia psychosomatyczne – zaburzenia nerwicowe

zaburzenia psychosomatyczne

Ważne jest, aby różnicować zaburzenia psychosomatyczne od zaburzeń nerwicowych.

W przypadku zaburzeń nerwicowych związek pomiędzy objawami, a ich przyczyną jest wyraźnie zauważalny.

Lęk leżący u podstaw nerwicy jest przyczyną zaburzeń somatycznych.

W przypadku zaburzeń psychosomatycznych związek ten nie jest tak jasny. Pacjent często nie widzi połączenia pomiędzy objawami ze strony ciała, a sytuacją stresową.

Ból będący objawem zaburzeń tego rodzaju jest często niespodziewany lub przewlekły i nie pojawia się bezpośrednio w następstwie stresującego wydarzenia, jakie ma miejsce w życiu chorego.

Wszystko o nerwicy lękowej

W przypadku zaburzeń psychosomatycznych objawy pojawiają się bardziej na skutek konfliktu wewnętrznego, który jest ukryty w nieświadomości chorego.

Zaburzenia psychosomatyczne to często objaw tłumionych emocji, problemów, obaw, których nie chcemy lub nie umiemy dostrzec i których zazwyczaj nie chcemy ujawniać lekarzowi.

Charakterystyczne objawy

Silny stres może wywoływać rozmaite reakcje ze strony organizmu. Mogą się one przejawiać pod postacią różnego rodzaju bólów czy skurczów, jak również innych objawów somatycznych ze strony układów ciała.

Jakich obszarów ciała dotyczą zaburzenia psychosomatyczne?zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne mogą powodować zaburzenia różnych układów ciała.

Wymienia się wśród nich zaburzenia:
• układu krążenia, np. choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze,
• układu oddechowego, np. astma oskrzelowa, przeziębienie, grypa, angina,
• układu pokarmowego, np. choroba wrzodowa żołądka, zespół jelita drażliwego,
• skórne, np. alergie, pokrzywki, atopowe zapalenie skóry, inne choroby dermatologiczne,
• snu,
• odżywiania,

Zaburzenia te mogą także wywoływać również choroby takie jak:
• cukrzyca,
• migreny,
• niektóre rodzaje otyłości, które są często konsekwencją braku akceptacji ze strony otoczenia, braku poczucia bezpieczeństwa czy miłości, przejadanie się to rekompensata tych braków,
• nowotwory.

Chorzy często nie kojarzą objawów somatycznych płynących z organizmu ze stresującymi sytuacjami czy stresującym trybem życia.

Tymczasem tłumione emocje, konflikty, złość, lęk czy długotrwały niepokój mogą powodować zaburzenia różnych układów ciała.

Stres może również osłabiać układ odpornościowy, tym samym zwiększając ryzyko zakażeń bakteryjnych czy wirusowych, a także powodować rozwój komórek rakowych.

Więcej o objawach nerwicy

Osoby, które żyją w nieustannym stresie lub słabo sobie z nim radzą częściej zapadają na rożnego rodzaju choroby zakaźne.

Nietrudno dostrzec, że często po trudnych dniach czy tygodniach w naszym życiu, gdy już nieco opadną emocje zapadamy na przeziębienie czy grypę.

Spowodowane to jest tym, że podczas stresu organizm ludzki wydziela kortyzol, czyli tzw. „hormon stresu”, adrenalinę i inne hormony, które zmniejszają aktywność układu odpornościowego.

Objawy somatyczne to często objawy bólowe o różnym nasileniu, które po jakimś czasie ustępują i pacjent ma okresy zupełnie normalnego funkcjonowania.

Zaburzenia psychosomatyczne u dzieci i młodzieży

zaburzenia psychosomatyczne

Zaburzenia psychosomatyczne to problem, który dotyka również dzieci.

Bóle brzucha, głowy, stawów, nudności czy zmęczenie to częste objawy, które nie mają rozpoznanych przyczyn organicznych.

Rodzice martwią się o to, że coś dolega ich dzieciom bądź też uważają, że są to dolegliwości wymyślone na potrzeby sytuacji, by np. nie pójść do szkoły.

Tymczasem problem tkwi często głębiej – w psychice.

Objawy te mogą być wyrazem stresów i napięć, których doznaje dziecko w wieku szkolnym i w okresie dojrzewania.

Nastolatkowie często również doświadczają silnych emocji, np. gniewu, które czasem są przez nich tłumione. Młody człowiek nie zawsze potrafi powiedzieć w czym tkwi problem.

Okolicznościami sprzyjającymi powstawaniu zaburzeń psychosomatycznych są również:

  • trudna sytuacja rodzinna,
  • problemy w domu,
  • rozwód rodziców,
  • śmierć bliskiej osoby.

Zaburzenia tego typu częściej dotykają dzieci wrażliwych, z niską samooceną i brakiem wiary we własne możliwości, jak również tych perfekcjonistycznych z nadmiernymi ambicjami.

Na szczęście w większości przypadków objawy u dzieci przemijają samoistnie i są krótkotrwałe. Jednak nie należy ich lekceważyć.

Utrzymujące się dłużej mogą wpływać na jakość życia dziecka, na pogorszenie jego wyników w nauce, izolację od otoczenia.

Warto wspierać dziecko w trudnych momentach, dużo z nim rozmawiać o jego problemach. Pozwoli to na zbudowanie trwałej relacji.

Dziecko będzie miało poczucie, że może przyjść do rodzica, który jest dla niego wsparciem z każdym swoim problemem.

Czasami niezbędna jest również współpraca ze szkołą, gdyż problemy dziecka mogą mieć swoje źródło w trudnościach w nauce czy braku akceptacji ze strony rówieśników.

Gdy zaburzenia psychosomatyczne utrzymują się dłużej warto udać się do psychologa czy pedagoga szkolnego.

Sposoby leczeniazaburzenia psychosomatyczne

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych nie należy do łatwych, a ich diagnostyka wymaga często czasu i wizyt u wielu specjalistów.

Od momentu pojawienia się objawów do prawidłowego zdiagnozowania i skierowania pacjenta na psychoterapię mija zazwyczaj dużo czasu.

Często zdarza się, że osoby chore są latami leczone głównie objawowo, jednak dolegliwości nawracają.

Tylko niewielka część chorych trafia do psychologa czy psychiatry.

Problemem jest również fakt, że choremu często trudno zrozumieć, że dolegliwości ze strony ciała mogą mieć podłoże psychiczne. Wielu pacjentów ma również opory przed pójściem do psychologa czy psychiatry.

Istnieje również obawa przed oceną społeczną w przypadku, gdyby ktoś z zewnątrz dowiedział się o leczeniu u tego rodzaju specjalisty.

Pacjenci często nie wierzą w to, że ich psychika ma tak olbrzymi wpływ na ciało.

Pierwszym krokiem do właściwej diagnozy jest wykluczenie rzeczywistej choroby somatycznej, gdy tak się stanie wówczas niezbędna może się okazać pomoc psychologa lub psychiatry.

Jeśli nasz bliski nie ma stwierdzonych innych schorzeń, dających dokuczliwe symptomy, wówczas warto pomyśleć czy nie ma on jakichś problemów emocjonalnych, które mogą być ich przyczyną.

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych polega na odblokowaniu sfery emocjonalnej, co bywa bardzo trudne dla pacjenta. Ma ono na celu pomóc mu rozpoznać i nazwać emocje.

Chorzy często oczekują szybkiej poprawy, która w przypadku zaburzeń psychosomatycznych nie jest możliwa.

Leczenie jest najczęściej długotrwałe i powinno obejmować psychoterapię, wspomaganą czasami farmakoterapią. Najważniejszym i podstawowym leczeniem jest jednak psychoterapia.

Gdy objaw psychiczny umiejscowiony jest w ciele, to usunięcie go z ciała zabiera dużo czasu.

Więcej o stanach lękowych

Metody relaksacyjnezaburzenia psychosomatyczne

W leczeniu zaburzeń psychosomatycznych pomocne jest stosowanie różnych technik relaksacyjnych. Są one skuteczne w zmniejszeniu symptomów ze strony ciała, obniżają lęk i zmniejszają bóle somatyczne.

Pozwalają również na uzyskanie odprężenia psychicznego i zapanowanie nad własnymi emocjami, a regularnie stosowane obniżają napięcie emocjonalne.

Dlatego też są one dobrym sposobem na wspomaganie terapii, można je również stosować niezależnie od leczenia.

Skuteczne techniki relaksacyjne obejmują:

Oddychanie przeponowe

czyli głęboki oddech, jest jednym z najprostszych sposobów rozluźnienia ciała. Polega ono na tzw. oddychaniu „do brzucha”.

Powietrze nabierane jest w taki sposób, aby przy oddychaniu unosił się brzuch, a następnie powoli wypuszczane ustami.

Stosując tą technikę należy się maksymalnie skoncentrować na oddechu, aby umysł nie skupiał się na dręczących nas problemach.

Medytacja

to metoda polegająca na uważności wobec samego siebie, której pozytywnym skutkiem ubocznym jest osiągnięcie stanu relaksu.

Mindfulness (uważność) można praktykować poprzez skupienie się na oddechu, na swoim ciele i jego rozluźnieniu, na wykonywanej czynności.

Do medytacji warto wybrać spokojne miejsce, w którym możemy wygodnie usiąść z wyprostowaną postawą. Możemy również przybrać inną wygodną dla nas pozycję.

Można zamknąć oczy, chyba, że powoduje to u nas zasypianie, wówczas skupmy spojrzenie w jednym punkcie.

Warto zacząć medytację od paru głębokich oddechów i skupieniu się na tym, co odczuwamy, jak się czujemy.

Skoncentrujmy się na oddechu i starajmy się nie myśleć o problemach, a jeśli nasze myśli uciekną w ich stronę wróćmy do koncentracji na oddechu.

Trening metodą Jacobsona

to kolejna skuteczna metoda relaksacji. Polega ona na nauce rozluźniania mięśni poprzez ich naprzemiennie napinanie i rozluźnianie.

Trening ten obejmuje m.in. mięśnie rąk, nóg, głowy, twarzy, języka, barków, pleców, brzucha, a także palców.

Ćwiczenia warto powtarzać również podczas codziennych czynności np. oglądania telewizji czy jazdy autobusem. Pozwala to osiągnąć umiejętność rozluźniania się w różnych okolicznościach.

Muzykoterapia

czyli relaksacja za pomocą dźwięku. Podczas słuchania muzyki chory ma za zadanie skupić się na kojących dźwiękach i nie myśleć o niczym innym. Pomaga to wyciszyć emocje i zrelaksować się.

Wizualizacjazaburzenia psychosomatyczne

czyli świadome wywoływanie w naszym umyśle pozytywnego obrazu, często takiego, którego doświadczyliśmy.

Osoba ma za zadanie wyobrażenie sobie bezpiecznego miejsca, w którym może zapomnieć o stresie i odpocząć. Może to być miejsce, w którym kiedyś już był.

Przy tym treningu warto zamknąć oczy, a następnie skupić się na nim, jego szczegółach i spróbować poczuć je wszystkimi zmysłami.

Gdy trening jest regularny wówczas łatwiej wyobrazić sobie takie miejsce również w codziennych życiu. Wtedy wystarczy zwyczajnie zamknąć oczy, uruchomić wyobraźnię by uzyskać poczucie spokoju i zrelaksowania.

Trening autogenny Schultza

polega on na wywołaniu przez autosugestię doznań podobnych do hipnozy oraz medytacji.

Trening ten działa głęboko na napięcie mięśni, jak również na funkcje somatyczne np. rytm oddychania czy krążenia, pozwala dotrzeć do podświadomości i uwolnić się od problemów, które powodują napięcie emocjonalne.

Technika ta wykorzystuje sprzężenie zwrotne pomiędzy myśleniem i psychiką i doprowadza do zmniejszenia napięcia poprzez naukę świadomego posługiwania się umysłem. Stosowanie treningu autogennego pomaga w zapobieganiu skutkom stresu i pozwala poprawić samopoczucie. W przypadku zaburzeń psychosomatycznych łagodzi objawy i mobilizuje odporność organizmu.

• Trening aktywności fal Alfa z wykorzystaniem treningu EEG Biofeedback

– pomaga on w obniżeniu poziomu stresu poprzez zwiększenie liczby fal Alfa, które poprawiają nasze samopoczucie, motywują nas do działania, poprawiają zdrowie psychiczne i pomagają w koncentracji.

• Technika ruchów gałek ocznych EMDR

może być pomocna, gdy sama relaksacja nie wystarcza. Polega on na odwrażliwianiu i przetwarzaniu za pomocą ruchów gałek ocznych.

Twórczyni terapii Francise Shapiro odkryła, że szybkie i powtarzające się ruchy gałek ocznych znacząco redukują lęk u osoby, która wcześniej była narażona na stresujące wydarzenie. Technika ta jest stosowana podczas pracy z psychoterapeutą.

Jak możesz sobie pomóc

Nawyki i styl życiazaburzenia psychosomatyczne

Mając zaburzenia psychosomatyczne należy również pamiętać o kilku ważnych kwestiach dotyczących naszego trybu życia.

Jeśli doświadczasz opisanych wyżej symptomów pamiętaj o:

Aktywności fizycznej, która w dużym stopniu poprawia nasze samopoczucie i pozytywnie wpływa na naszą psychikę.

Podczas ruchu uwalniają się bowiem hormony szczęścia (endorfiny).

Odpoczynku, odpowiednia ilość snu to podstawa dobrego samopoczucia i funkcjonowania. Sen regeneruje nasz organizm i pomaga mu rozładować stres.

Odpowiedniej diecie, gdyż to kolejna ważna składowa zwłaszcza przy stresującym trybie życia, wybieraj produkty bogate w magnez, unikaj nadmiaru alkoholu i innych używek, a także nadmiernego picia kawy.

Bez odpowiedniego leczenia psychoterapuetycznego zaburzenia psychosomatyczne nie znikną, a jakość życia osoby nimi dotkniętej pogarsza się.

Zaczyna ona nieustannie chodzić do lekarzy w poszukiwaniu przyczyn swojego złego samopoczucia, domagając się kolejnych badań pomimo iż nie potwierdzają one żadnej choroby.

Wpływa to również na jego funkcjonowanie społeczne i rodzinne.

Zaburzenia psychosomatyczne to sygnał ostrzegawczy ze strony organizmu, że coś jest nie tak i trzeba o siebie zadbać.

Nie zawsze nasze problemy psychiczne są uświadomione.

Odpowiednio leczone zaburzenia psychosomatyczne mogą w dużym stopniu pomóc pacjentowi uświadomić mu jego potrzeby, emocje, problemy i skłonić go do poprawy stylu życia i zatroszczenia się o siebie i swoją psychikę.

2 komentarze do "Zaburzenia psychosomatyczne – objawy, przyczyny, sposoby leczenia"

Ze swojej strony dodam temat: niektóre suplementy diety są skuteczne przy niektórych chorobach psychiki, zaburzeniach neuroprzekaźników, np. odczuwane jako zaburzenie psychosomatyczne (nie sugeruję rezygnacji z innych metod leczenia).
Już w kilkadziesiąt lat temu kanadyjski lekarz dr Abram Hoffer przyglądał się skutkom podawania megadawek witaminy B3 i C jednocześnie (3 razy dziennie, zazwyczaj po 1 x, czyli 3g na dobę witaminy C i B3).
Nie będę tutaj rozwijał wątku bardzo długiego. Efekty były. Szczególnie osoby z depresją/skłonnością do depresji odczuwały efekty (była też grupa około 1/3 grupy testowej, która nie odniosła pożytku). Leczone osoby były członkami wspólnoty 12 kroków AA i po odstawieniu alkoholu mimo abstynencji doświadczały depresji (jako skutek wyjałowienia po nałogu?, brak „radości” jaką dawał alkohol?).
Leczył również osoby chore na inne schorzenia. Więcej można dowiedzieć się wpisując na przykład w Googlu: protokół witaminowy dr Abram Hoffer. Jeśli ktoś będzie dalej zainteresowany są książki, na pewno też po polsku. Jednak nie potrafię podać tytułów. Cały dział medyczny nazywa się medycyna ortomolekularna. I na koniec tego wątku: po latach (prawdopodobnie poprzez nacisk lobby farmaceutycznego) postarano się, aby osiągnięcia dr Hoffera zostały zmanipulowane. Robiono takie same badania jednak albo zbyt krótko, albo zbyt niska dawka (megadawka poniżej pewnej ilości na dobę nie ma efektu antypsychotycznego, przeciwstresowego itd.). Dzisiaj niewielu specjalistów ma wiedzę o osiągnięciach dr Hoffera. Inne megadawki witamin które były stosowane to np. B6 (również w formie koenzym-atu P5P), B1 i B2, B12 a nawet magnez czy cynk – nie wymieniając wszystkiego.

Jest też i kwestia diety. Jest ona wymieniona… są jednak udokumentowane rodzaje diet które w szczególnych przypadkach mogą być bardzo pomocne.
Około 1920 roku rozpoczęto badania nad wpływem diety ketogennej dla dzieci chorych na lekooporną padaczkę… dzieci te bardzo cierpiały.
Okazało się, że ograniczając dziennie węglowodany można doprowadzić organizm do stanu w którym organizm użytkuje jako paliwa zamiast glukozy: ketony.
Ketony są zawarte w mleku matki, oleju kokosowym, palmowym…
Są one też efektem rozpadu tłuszczów.
W Polsce o diecie ketogennej po polsku dostępne są na pewno książki dr Bruce’a Fife’a.
Dowiedziono, że taka dieta pozwala na „szybką” regenerację układu nerwowego, także poprawia samopoczucie. Nie mam pewności, które problemy zdrowotne wykluczają bezpieczne stosowanie tej diety… trzeba wiedzieć troszkę więcej o tej diecie zanim się ją rozpocznie i bierze się dodatkowo niektóre suplementy, aby pomóc nerkom i organizmowi w całości (ketony bardziej obciążają nerki).

Ciekawostka o ketonach… w oleju kokosowym jest ich około 80%.
Pewna lekarka (chyba z Wielkiej Brytanii) miała ojca coraz bardziej wpadającego w chorobę alzheimera. Nie działały leki… pogłębienie choroby następowało coraz to mocniej. Lekarka usłyszała o badaniu testowym oleju MTC (olej wytwarzany z m.in. oleju kokosowego) na grupie chorych na alzheimera. Wiedziała dobrze, że wyniki badań mogą wyjść po roku czy nawet kilku latach. Nie chciała czekać… zaczęła podawać rodzicowi 3x dziennie do posiłków (wmieszane, by nie wiedział, że coś dostaje… olej kokosowy zależy jaki kupimy, może być bezsmakowy po kokosowy posmak).
Po kilku tygodniach stan zaczął się poprawiać (zdaje się, że pierwsze efekty widać było po poprawie pamięci krótkotrwałej).
Widziałem nagranie z tym Panem jak zwyczajnie rozmawia i jest komunikatywny. Nagranie było w języku angielskim. Oczywiście to ciekawostka… alzheimer to nie kwestia tego artykułu jednak pokazuje, że w różny sposób można dać układowi nerwowemu „super doładowanie”, takie superfood dla mózgu.

Odpowiedz

Szymonie,
dobrze, że nie sugerujesz rezygnacji z innych metod leczenia.
To ważne, zwłaszcza w przypadku terapii nowatorskich, odnośnie których nie ma udokumentowanych efektów. Jeśli masz linki do artykułów naukowych na temat wpływu witamin to chętnie się zapoznam. Mój wrodzony sceptycyzm wymaga weryfikacji źródeł 🙂

pozdrawiam
Natalia

Odpowiedz

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły