Depersonalizacja – przyczyny, objawy, leczenie

depersonalizacja

Depersonalizacja odnosi się do stanu nieco podobnego do snu, kiedy osoba czuje się „odłączona” od otoczenia.

Rzeczy mogą wydawać się „mniej realne”, niż powinny.

Tego typu odczucia różnią się stopniem nasilenia i mogą wynikać z szeregu warunków, w tym zespołu stresu pourazowego, ataku paniki czy stosowania narkotyków.

Osoba może czuć się tak, jakby obserwowała siebie z zewnątrz, chociaż jest świadoma, że to tylko niezwykłe odczucie, a nie rzeczywistość.

Czym jest depersonalizacja?

depersonalizacja

Depersonalizacją nazywamy objaw, podczas którego osoba w zaburzony sposób postrzega siebie i otoczenie – a konkretnie, pojawia się wrażenie oderwania od otoczenia. To uczucie często bywa porównywane do uczucia bycia w filmie.

Szerszym określeniem jest derealizacja, czyli ogóle odczucie nierealności i oddalenie od otaczającego świata.

Depersonalizacja to zestaw symptomów, które wiążą się z poczuciem, że twoja tożsamość lub jaźń są w jakiś sposób nierealne.

Objawy depersonalizacji:

  • Uczucie bycia „poza ciałem”
  • Niektórzy ludzie czują się jak automaty, nie potrafiąc określić, skąd pochodzą ich myśli i słowa
  • Niektórzy ludzie patrzą w lustro i nie potrafią rozpoznać swojego odbicia
  • Niektórzy czują, że ich zmysły są odrętwiałe i zagubione
  • Inni czują, że ich wspomnienia nie są ich własnymi, lub czują się pozbawieni emocji

Derealizacja jest zestawem objawów, które są podobne, ale wiążą się z uczuciem, że wszystko na zewnątrz jest nierealne. Typowym opisem osoby odczuwającej derealizację jest „Czuję, że jestem uwięziony we śnie”.

Niektórzy ludzie postrzegają rzeczy wokół siebie jako nieostre lub tracą wzrok peryferyjny. Postrzeganie czasu i odległości staje się zamazane lub niestabilne.

Więcej o objawach nerwicy

Syndrom depersonalizacji-derealizacji

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, syndrom depersonalizacji-derealizacji oznaczony jest symbolem F48.1.

Ta klasyfikacja opisuje syndrom jako rzadkie zaburzenie oraz uczucie nierealnego, odległego lub zautomatyzowanego otoczenia.

Dodatkowo podana jest także informacja, że pacjenci najczęściej skarżą się na utratę emocji oraz wyobcowanie i odłączenie od myślenia. Co bardzo ważne – pacjent zdaje sobie sprawę z nierealności zmian.

Zaburzenie depersonalizacyjne

zaburzenia depersonalizacyjne

Depersonalizacja w powyższej definicji to tylko część objawów. Zdarzają się jednak sytuacje, w których to właśnie depersonalizacja gra główną rolę, będąc podstawą zaburzenia depersonalizacyjnego.

W podręczniku DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego znajdziemy je pod symbolem 300.6.

Jak każdy stan zdrowia psychicznego, zaburzenie depersonalizacji diagnozuje się przede wszystkim w wywiadach klinicznych.

Aby prawidłowo zdiagnozować to zaburzenie u pacjenta, psychiatra lub psychoterapeuta sprawdza cztery główne kryteria:

  • Uporczywe lub nawracające poczucie oderwania się od siebie
  • Fakt, iż mimo występowania poczucia z punktu pierwszego, osoba zdaje sobie sprawę, że jest to jedynie wrażenie i że w rzeczywistości nie „oderwała się” od swojego ciała
  • Występowanie depersonalizacji utrudnia pacjentowi normalne funkcjonowanie
  • Depersonalizacja nie została wywołana stanem medycznym (chorobą psychiczną lub organiczną) ani żadną substancją

Objawy depersonalizacji

objawy depersonalizacji

Objawy depersonalizacji są o tyle trudne do opisania, że same osoby cierpiące na to zaburzenie mają trudności z określeniem swoich odczuć. Często występuje także obawa o to, że depersonalizacja oznacza bycie „szalonym”. Oczywiście, nie jest to prawda.

Czas trwania uczucia depersonalizacji może być bardzo różny – od kilku sekund do nawet kilku lat.

Przy zaburzeniu depersonalizacyjnym objaw może mieć charakter przewlekły (czyli ciągłe, uciążliwe uczucie depersonalizacji) lub epizodyczny (krótkie, ale często powtarzające się chwile uczucia depersonalizacji).

Z depersonalizacją bywa połączone także zjawisko makropsii lub mikropii. Jest to zaburzone postrzeganie wielkości przedmiotów – jako nadmiernie małych (mikropsja) lub nadmiernie dużych (makropsja).

Depersonalizacja sama w sobie jest objawem, możemy jednak wyróżnić niektóre konkretne przypadki poczucia „odłączenia” od ciała:

  • Uczucie bycia na autopilocie
  • Doświadczanie głębokiego poczucia dystansu do rzeczywistości
  • Osłabienie lub brak reakcji emocjonalnych
  • Widzenie części ciała tak, jakby były większe lub mniejsze niż są
  • Uczucie bezcielesności
  • Uczucie, że życie jest snem lub filmem, w którym wszyscy i wszystko wydaje się nierealne
  • Poczucie braku kontroli nad swoimi działaniami
  • Luki w pamięci
  • Obsesyjne zachowania, na przykład wielokrotne patrzenie w lustro

Przyczyny depersonalizacji

Depersonalizacji, jako uczucia niegroźnego (niepowodującego zagrożenia i niewymagającego leczenia) może doświadczyć każdy z nas.

Wywołać je mogą:

Jednak w powyższych sytuacjach uczucie depersonalizacji jest chwilowe, mija i nie nawraca uporczywie.

Kolejnymi przyczynami depersonalizacji mogą być pewne stany medyczne.

Do tej grupy zaliczamy:

  • zaburzenia psychiczne (między innymi schizofrenia, zaburzenia lękowe, ataki paniki)
  • zaburzenia organiczne (między innymi padaczka i zatrucia)
  • wpływ różnych substancji (np. alkohol, leki, narkotyki).

Ostatnią możliwością jest cierpienie na zaburzenie depersonalizacyjne, które zostało opisane powyżej.

Więcej o stanach lękowych

Kto najczęściej doświadcza depersonalizacji?

Nie znamy procentu osób, które doświadczają w życiu depersonalizacji, choć szacuje się, że nawet połowa osób dorosłych chociaż raz w swoim życiu doświadczyło tego objawu.

Z badań wynika, że kobiety częściej doświadczają depersonalizacji niż mężczyźni (według niektórych statystyk, nawet dwukrotnie częściej).

Średnim wiekiem, w którym pojawia się objaw depersonalizacji, jest 16 rok życia.

Depersonalizacja jest bardzo częsta w niektórych kulturach i wyznaniach – do tego między innymi dąży się podczas medytacji.

Nie należy jednak utożsamiać tego z problemem lub zaburzeniem – całkowicie zdrowe osoby, także mogą czasem doświadczać tego uczucia, będąc na przykład silnie poruszonym.

Leczenie depersonalizacji

leczenie depersonalizacji

Poczucie depersonalizacji nie zawsze wymaga leczenia lub jakiejkolwiek innej interwencji. Jeżeli występuje sporadycznie, wspólnie z silnymi emocjami – nie stosuje się żadnych terapii.

Jeżeli depersonalizacja jest objawem jakiegoś zaburzenia (psychicznego lub organicznego) – stosuje się leczenie odpowiednie dla danego zaburzenia.

W ostatnim przypadku – zaburzenia depersonalizacyjnego – konieczna jest indywidualna konsultacja psychiatryczna czy psychoterapeutyczna.

Jeżeli nie współwystępuje żadne inne zaburzenie psychiczne, zazwyczaj stosuje się leki przeciwlękowe oraz terapię ukierunkowaną na indywidualną przyczynę depersonalizacji.

U wielu pacjentów możliwy jest całkowity powrót do zdrowia.

Objawy związane z tym zaburzeniem często nawet ustępują same, co pomaga ludziom radzić sobie ze stresorami lub urazami, które wywołały objawy.

Jednak bez leczenia w celu ustalenia podstawowych problemów mogą wystąpić dodatkowe przypadki depersonalizacji.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Przekonujące uczucia depersonalizacji lub derealizacji są powszechne i niekoniecznie stanowią powód do niepokoju.

Jednak ciągłe lub poważne uczucia oderwania się i zniekształcenia otoczenia mogą być oznaką zaburzenia fizycznego lub psychicznego.

Skontaktuj się z lekarzem, jeśli masz poczucie depersonalizacji lub derealizacji, które:

  • niepokoi cię lub wykańcza emocjonalnie
  • nie przechodzi przez długi czas
  • zakłóca normalne, codzienne funkcjonowanie (na przykład pracę, relacje z innymi)
Jak możesz sobie pomóc

Podsumowanie

Zaburzenie depersonalizacji to poczucie odłączenia się od myśli, uczuć i ciała. Ludzie z tym zaburzeniem nie tracą kontaktu z rzeczywistością. Zdają sobie sprawę, że ich dziwne postrzeganie nie jest prawdziwe.

Depersonalizacja może być niegroźnym dodatkiem do silnych emocji, zaburzeniem samym w sobie, a także objawem innych zaburzeń.

Długotrwałych i utrudniających życie epizodów depersonalizacji nie powinno się ignorować. Specjalista (psychiatra, psychoterapeuta) określi przyczyny problemu i ustali właściwy sposób jego rozwiązania.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły