Nerwica neurasteniczna – przyczyny, objawy i leczenie

nerwica neurasteniczna

Nerwica neurasteniczna to jedna z postaci nerwicy (czyli zaburzeń lękowych), która charakteryzuje się objawami typowymi dla ciągłego wyczerpaniadrażliwością, zmęczeniem, bólami głowy, niepokojem, czy niemożnością skupienia uwagi.

Neurastenia to wyraz pochodzący z greki, dosłownie oznaczający „osłabienie nerwów”.

Zaburzenie to zostało zidentyfikowane i nazwane pod koniec XIX wieku. Amerykański neurolog George Beard spopularyzował ten termin, przypisując „epidemię” neurastenii zwiększającej się szybkości życia, poprzez coraz większe uprzemysłowienie. Termin neurstenia stosowano wymiennie z nazwą nerwica neurasteniczna.

Czym jest neurastenia?

Diagnozowanie neurastenii zostało spopularyzowanie w XIX wieku, natomiast już w XX wieku zrezygnowano z używania tego terminu jako kategorii diagnostycznej w zamian używając szerszego pojęcia nerwicy lub obecnie zaburzeń lękowych.

W nowoczesnych praktykach klinicznych spotykamy codzienne przypadki pacjentów cierpiących na stres – obecnie mamy nawet specjalne kategorie diagnostyczne bezpośrednio związane z nadmiernym stresem.

Jednak sto lat temu stres nie był praktycznie w ogóle brany pod uwagę jako przyczna stanu pacjentów. Właśnie wtedy neurastenia, jako diagnostyczny poprzednik stresu, zdominowała diagnozy psychiatryczne.

Dopiero kilkadziesiąt lat później naukowcy tacy jak Hans Seyle i Henry Harrow przedstawili swoje wnioski z badań nad stresem, co otworzyło drzwi do nowej klasyfikacji zaburzeń psychicznych opartych na lęku i stresie.

Wszystko o nerwicy lękowej

Przyczyny neurastenii

Można wyróżnić dwie grupy czynników podwyższających prawdopodobieństwo zapadnięcia na nerwicę neurasteniczną.

Pierwsza grupa to czynniki biologiczne, a druga – środowiskowe.

Czynniki biologicznenerwica neurasteniczna

Osoby, które przed dłuższy czas podlegają nadmiernemu stresowi, zaczynają produkować zbyt dużo tzw. hormonów stresu – adrenaliny i noradrenaliny.

Ma to bardzo wyraźny wpływ na funkcjonowanie organizmu, gdyż pod wpływem tych hormonów dochodzi m.in. do podniesienia poziomu glukozy we krwi oraz przyspieszenia akcji serca. Stąd najbardziej charakterystyczny z objawów nerwicy neurastenicznej – kołatanie serca.

Czynniki środowiskowe

Wypalenie zawodowe

Nerwica neurasteniczna często występuje wskutek długotrwałego przeciążenia wysiłkiem intelektualnym (przepracowania) oraz nadmiernej ekspozycji na stres (np. pracę non-stop z ludźmi).

W związku z tym nerwica neurasteniczna często dopada osoby prowadzące intensywne życie zawodowe i intelektualne: pracowników korporacji, kadrę zarządzającą, lekarzy, itp. Często neurastenia utożsamiana jest z czymś, co potocznie nazywamy wypaleniem zawodowym.

Historia osobowa

Nie na każdego chroniczny stres działa tak destrukcyjnie.

Na neurastenię szczególnie podatne są osoby, które doświadczyły w swoim życiu (zwłaszcza w okresie dzieciństwa) traumatycznych wydarzeń oraz sytuacji obniżających samoocenę.

FOMO

Często czujemy się niespokojni, ponieważ wydaje się, że istnieje tak wiele niesamowitych możliwości na świecie. Przeglądamy magazyny i media społecznościowe, a z każdej strony bombardują nas zdjęcia ludzi spełniających swoje marzenia – pięknych i bogatych, podróżujących i zarabiających miliony.

Wszystko wygląda tak kusząco, ale wydaje się być poza zasięgiem. I dlatego czujemy niepokój. Taka sytuacja jest obecnie tak częsta, że powstało specjalne określenie tego stanu – FOMO (Fear Of Missing Out), czyli lęk przed pominięciem.

Toniemy w możliwościach, ale powinniśmy oddzielić to, co naszym zdaniem powinniśmy robić od tego, co naprawdę chcemy robić. Wiele się słyszy, że „należy” podróżować, studiować, pracować, założyć własną firmę, biegać maratony i inne. Te „powinności” tkwią w naszych głowach i sprawiają, że czujemy lęk. Boimy się, że jeśli nie zrobimy tych rzeczy, czegoś nam zabraknie i coś nas ominie.

Ten lęk zabiera nam energię małymi porcjami, aż w mgnieniu pojawiają się objawy neurastenii – całkowitego psychicznego wykończenia.

Więcej o stanach lękowych

Rodzaje neurasteniinerwica neurasteniczna

Iwanow-Smolenski w połowie XX wieku wymieniał trzy zasadnicze rodzaje neurastenii:

  • Neurastenia hiposteniczna: w tym przypadku dominują objawy zmęczenia, obniżenia sprawności oraz niepokoju
  • Neurastenia hipersteniczna: ten rodzaj charakteryzuje się głównie rozdrażnieniem, wybuchami złości, nadwrażliwością na bodźce (nawet delikatny dotyk sprawia ból)
  • Neurastenia asteniczna: charakteryzuje się głównie poprzez szybkie męczenie się (wyczerpanie po krótkich czynnościach)

Obecnie w diagnozie psychiatrycznej raczej nie stosuje się bezpośrednio diagnozy nerwicy neurastenicznej, ponieważ korzysta się głównie z kategorii nerwic (czyli inaczej zaburzeń lękowych lub zaburzeń nerwicowych) opisanych w klasyfikacji ICD-10.

Oto najczęściej stosowany podział:

Równolegle do diagnozowania neurastenii, czy też nerwicy neurastenicznej funkcjonowało określenie osobowości neurastenicznej.

Charakteryzuje ono osobę stale i przewlekle przejawiającą cechy równoważne do objawów neurastenii, takie jak: bezsenność, zmęczenie, niska samoocena, słaba koncentracja, trudność w podejmowaniu decyzji i tym podobne.

Więcej o objawach nerwicy

Nerwica histeryczna

Neurastenię często dawniej wiązano z histerią, szczególnie u kobiet. Histeria była definiowana jako stan układu nerwowego kobiet, charakteryzujący się zawieszeniem lub upośledzeniem inicjatywy i siły woli oraz dominującym wpływem wyobraźni lub emocji na funkcje sensoryczne i motoryczne.

Dzisiaj nie istnieje zaburzenie zwane histerią. Często natomiast używa się tego określenia w mowie potocznej, wciąż głównie wobec kobiet, co jest wysoce krzywdzące i świadczące o stereotypowym postrzeganiu świata.

Diagnostykanerwica neurasteniczna

Podręcznik DSM-IV, czyli klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, również wspomina o neurastenii, jednak jedynie w opisie innego zaburzenia o nazwie niezróżnicowane zaburzenie somatyczne.

Podręcznik tej klasyfikacji poleca diagnozowanie niezróżnicowanych zaburzeń somatycznych (kod: 300.82) w przypadku objawów utrzymujących się przynajmniej sześć miesięcy, dawniej klasyfikowanych jako neurastenia.

Kryteria diagnostyczne niezróżnicowanego zaburzenia somatycznego według DSM-IV:

  1. Występuje jedna lub więcej dolegliwości fizycznych (mogą być to na przykład przemęczenie, utrata apetytu, dolegliwości żołądkowo-jelitowe lub układu moczowego, obniżenie popędu seksualnego, problemy ze snem)
  2. Objawy nie są spowodowane żadną chorobą ani substancjami (na przykład narkotykami lub lekami). Nawet jeśli jakaś choroba somatyczna występuje – objawy są dużo rozleglejsze, niż można by się spodziewać na podstawie przeprowadzonych badań
  3. Objawy powodują znaczący niepokój lub pogorszenie funkcjonowania w społecznych, zawodowych lub innych ważnych obszarach
  4. Czas trwania objawów wynosi co najmniej 6 miesięcy
  5. Zaburzenia nie są lepiej wyjaśnione za pomocą diagnozy innego zaburzenia psychicznego (na przykład zaburzenia seksualne, zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe i tym podobne)
  6. Objaw nie jest udawany (jak w przypadku zaburzeń pozorowanych).

Neurastenia jest wciąż funkcjonującą, choć mało istotną, kategorią diagnostyczną w klasyfikacji ICD-10, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Odnajdziemy ją pod kodem F48.0.

W opisach dostępnych w podręczniku tej klasyfikacji odnajdziemy jednak tylko pobieżną informację na temat ogólnych objawów oraz tego, że istotnym czynnikiem w diagnozie są różnice kulturowe.

Bezpłatny test online – sprawdź na jakie lęki cierpisz

Diagnoza różnicowanerwica neurasteniczna

Przed zdiagnozowaniem niezróżnicowanego zaburzenia somatycznego konieczne jest wykluczenie ogólnych schorzeń somatycznych, które charakteryzują się niejasnymi, mnogimi i mylącymi objawami (np. toczeń, nadczynność tarczycy, borelioza, przewlekła choroba pasożytnicza).

Drugim krokiem jest wykluczenie zaburzeń psychicznych, które mogłyby lepiej wyjaśnić stan pacjenta (np. zaburzenia lękowe, nastroju czy schizofrenia).

Rozróżnienie między zaburzeniami lękowymi a zaburzeniami somatyzacyjnymi może być bardzo trudne. Na przykład w zespole lęku napadowego występuje wiele objawów somatycznych, ale pojawiają się one głównie podczas trwania ataków paniki.

Z kolei osoby z uogólnionym zaburzeniem lękowym mogą mieć wiele dolegliwości fizycznych związanych z lękiem, ale koncentracja lęku i zmartwiania się nie ogranicza się do dolegliwości fizycznych.

Osoby z zaburzeniami nastroju, szczególnie zaburzeniami depresyjnymi, mogą wykazywać dolegliwości somatyczne, najczęściej ból głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe lub inny niewyjaśniony ból. Dolegliwości te pojawiają się jednak tylko w trakcie epizodów obniżonego nastroju.

Wszystko o nerwicy lękowej

Leczenie

Obecnie proponowane sposoby leczenia niezróżnicowanego zaburzenia somatycznego (dawnej neurastenii) znacznie różnią się od tych historycznych. Dawniej obejmowały one zmianę diety, hydroterapię, elektroterapię oraz różnego rodzaju mikstury.

Obecnie nacisk kładzie się przede wszystkim na wyłączanie – odpoczynek od przeciążenia w pracy i nadmiaru bodźców, w celu przywrócenia spokoju w codziennym funkcjonowaniu pacjenta. Popularność od lat zyskuje „work-life balance” dbanie o zachowanie zdrowego balansu między pracą a życiem prywatnym.

Innym współczesnym zjawiskiem jest sięganie po dalekowschodnie praktyki, takie jak medytacja czy joga, celem wyciszenia się i złapania balansu.

Najlepsze techniki i ćwiczenia relaksacyjne

W przypadku nerwicy neurastenicznej zalecane jest przede wszystkim leczenie psychoterapeutyczne.

W ramach dostępnych nurtów psychoterapii najefektywniejszą jest terapia poznawczo-behawioralna.

Najważniejsze jednak jest naprawienie przyczyn, czyli faktyczne złapanie balansu między życiem zawodowym i odpoczynkiem.

Zaleca się zatem działania na rzecz higieny snu, zdrowej diety i aktywności fizycznej i ogólne przestrzeganie zasad zdrowego życia.

Podsumowanie

Neurastenia to historyczna nazwa współczesnego niezróżnicowanego zaburzenia somatycznego. 

Powstaje na skutek przeciążenia układu nerwowego, który nie jest w stanie dłużej znieść nadmiaru bodźców oraz chronicznego stresu dnia codziennego.

Dziś występuje pod potocznymi nazwami – wypalenia zawodowego czy wyczerpania psychicznego.

Leczenie nerwicy neurastenicznej (neurastenii) to przede wszystkim psychoterapia oraz zmiana nawyków życiowych na służace zachowaniu lepszego work-life balance.

Jak możesz sobie pomóc

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły