Neuroza – czym jest i jak z nią walczyć?

neuroza

Neuroza to słowo, z którym nadal możemy się spotkać, mimo jego wyjścia z fachowego nazewnictwa.

Neurozami nazywano stany, których podstawą był silny lęk, ale który nie zaburzały postrzegania świata – pacjenci zdawali sobie sprawę z tego, że ich stan jest niewłaściwy.

Mimo że ze słowem „neuroza” psycholodzy i psychiatrzy pożegnali się już w połowie dwudziestego wieku, nadal bywa używana jako zastępstwo słowa „nerwica”, które jest w dzisiejszych czasach popularnie używane.

Historyczne neurozy zostały zastąpione, wraz z rozwojem wiedzy, nowymi, bardziej odpowiednimi nazwami. Jeżeli w obecnych czasach napotykamy słowo „neuroza”, możemy postawić znak równości między nim a słowem „nerwica”.

Lęk jest podstawą wszystkich neuroz, czy też nerwic, nazywanych profesjonalnie zaburzeniami lękowymi.

Jeżeli chcemy uporać się z neurozą, musimy uporać się z lękiem. Warto zastanowić się także nad rodzajem neurozy, której doświadczamy oraz nad jej przyczynami.

Zapisz się na bezpłatną konsultację psychologiczną

Rodzaje neurozy, czyli różne oblicza zaburzeń lękowych

Lęk jest podstawą neuroz i ich cechą wspólną, lecz znanych jest wiele różnych rodzajów tego zaburzenia.

Różnią się między sobą na tyle, że inne jest także ich leczenie i objawy.

Zazwyczaj rozróżniamy je na podstawie intensywności, przyczyny występowania oraz obiektu, który lęk wyzwala.

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-101, możemy odnaleźć takie kategorie zaburzeń lękowych:

  • Fobie – w tym przypadku lęk wywoływany jest głównie przez określone sytuacje, a osoby dotknięte tym zaburzeniem unikają tych sytuacji, a w przypadku ich napotkania reagują przerażeniem. Najczęściej rozpowszechnione są przypadki: agorafobii (strach przed wychodzeniem do miejsc publicznych), fobii społecznych (strach przed oceną innych ludzi) i specyficznych fobii, czyli ograniczonych do bardzo konkretnych sytuacji – takie jak klaustrofobia czy fobia przed zwierzętami, na przykład pająkami.
  • Inne zaburzenia lękowe – w których występuje lęk, który nie ogranicza się do żadnej określonej sytuacji. Do tej kategorii zalicza się także lęk paniczny i zespół lęku uogólnionego.
  • Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – zwane również nerwicą natręctw. Charakterystyczne w tym przypadku są nawracające uporczywe, powracające i zwykle przykre myśli (obsesje) lub czynności przymusowe (kompulsje).
  • Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne – w tej kategorii mieszczą się neurozy będące odpowiedzią na silne przykre przeżycia – traumy. Znajdziemy tutaj ostrą reakcję na stres, zespół stresu pourazowego lub zaburzenia adaptacyjne (przykre stany w okresie adaptacji do zmian życiowych).
  • Zaburzenia dysocjacyjne – czasowe zaburzenia spójności we wspomnieniach i sposobie myślenia danej osoby, na przykład amnezja dysocjacyjna – czas niepamięci po przeżyciu silnej traumy.
  • Zaburzenia występujące pod maską somatyczną – charakterystyczną cechą są długotrwałe objawy cielesne – na przykład ból w określonych miejscach, ale bez żadnych podstaw uszkodzeń. Przykładem jest nerwica żołądka.
  • Inne zaburzenia nerwicowe – pozostałe, które wyżej nie zostały sklasyfikowane.

W Klasyfikacji DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, częściej używanej przez psychologów i psychiatrów, dodatkowo wyróżnia się kategorię lęku wywołanego różnymi substancjami (lęk jest efektem zależnienia, branych leków lub ekspozycji człowieka na szkodliwe toksyny).

Atak panikineuroza

Ataki paniki to stosunkowo krótkie momenty, w których nagle pojawia się uczucie przerażenia, często połączonego z poczuciem nadciągającej zagłady.

Podczas ataków można zauważyć:

  • przyśpieszony oddech,
  • ból w klatce piersiowej,
  • palpitacje,
  • uczucie duszenia i poczucie,
  • poczucie, że „zaraz zwariuję” lub „zaraz stracę kontrolę”.

Kluczową rolę w radzeniu sobie z tą przypadłością są umiejętnie stosowane techniki relaksacyjne.

Ataki paniki są także często objawami innego rodzaju neurozy, np. ataki paniki podczas spotkania z obiektem fobii.

Zespół stresu uogólnionego

Zespół stresu uogólnionego jest diagnozowany po okresie przynajmniej sześciu miesięcy nieustającego poczucia stresu i zmartwienia.

Osoba dotknięta tym zaburzeniem nie potrafi skutecznie kontrolować lęku i zazwyczaj odczuwa także inne symptomy – na przykład zaburzenia snu lub napięcie mięśni. Poczucie lęku i stresu nie jest w tym przypadku przypisane do żadnej konkretnej przyczyny i jest ciągłe.

Wszystko o nerwicy lękowej

Przyczyny zaburzeń lękowych

Jak możesz się domyślać, nie ma jednej wyczerpującej odpowiedzi na pytanie „co powoduje powstawanie neurozy?”. Jest wiele czynników, które wpływają na psychikę, a także wiele niepoznanych jeszcze przez naukę przyczyn.

Poznane w psychologii i psychiatrii czynniki dzielimy na dwie grupy: czynniki biologiczne i czynniki psychospołeczne.

Czynniki biologiczne

Czyli takie, które wynikają z pewnych właściwości naszych organizmów. Zaliczają się do tego czynniki genetyczne, często wymieniane w psychologii, dlatego warto prześledzić historię zachorowań w swojej rodzinie.

Innymi czynnikami biologicznymi są cechy budowy naszego mózgu i sposób działania układu nerwowego.

Nie musi to oznaczać nieprawidłowości w działaniu, może być to jedynie tendencja do silniejszego reagowania na dane bodźce (nie musi przerodzić się to w zaburzenie psychiczne).

Pamiętaj, że duży wpływ na samopoczucie psychiczne może mieć stan naszego organizmu – pewnie niedobory (np. witamin) czy zaburzenia w gospodarce hormonalnej objawiają się także w postaci obniżonego nastroju, czy ogólnej drażliwości.

Przed udaniem się do psychiatry, warto zrobić przynajmniej podstawowy zestaw badań krwi i skonsultować ich wyniki ze specjalistą. Niestety, poza dbałością o zdrowie, nie mamy wpływu na czynniki biologiczne.

Czynniki psychologiczne i społeczne

W tej grupie są wszystkie czynniki związane z tym, co się dzieje poza naszym organizmem, czyli w środowisku oraz takie, które wynikają z naszej psychiki.

Ma tutaj wpływ nasze wychowanie, temperament, rodzina, znajomi, miejsce i kultura, w jakiej przyszło nam dorastać oraz wiele innych.

W kontekście lęków – tutaj mieszczą się także traumatyczne wydarzenia, które przeżyliśmy w przeszłości.

Na czynniki środowiskowe mamy wpływ, szczególnie w wieku dorosłym. Na przykład, gdy pewien element otoczenia (np. miejsce lub określone osoby) są przyczyną lęków i konieczne będzie ich opuszczenie.

Połączenie czynnikówneuroza

To, w jaki sposób wyżej wymienione czynniki przenikają się, zazwyczaj najlepiej odpowiada na pytanie o przyczyny zaburzenia. To jak jesteśmy uwarunkowani biologicznie, odpowiada na to, jak interpretujemy to, co się nam przydarza. Czasem także to, co nam się przydarza, wpływa na to, jak zmienia się mózg (szczególnie w okresie dzieciństwa).

Wszystko zależy od uwarunkowań danej osoby.

Dla jednego pobieranie krwi może być niczym szczególnym, inna osoba może natomiast się tego lękać i doświadczać różnych przykrych objawów przy tym zabiegu.

Dlaczego?

Być może ta osoba jako dziecko przeżyła traumę związaną z pobieraniem krwi, samą krwią lub igłami.
Być może jedno z rodziców bało się tego zabiegu i nauczyło dziecko również się tego bać.
Być może przyczyna leży jeszcze gdzieś indziej.

Zazwyczaj pomocnym okazuje się odnalezienie przyczyn naszych lęków – najlepiej, gdy nad procesem odnajdywania takich przyczyn czuwa specjalista.

Znajomość przyczyn lęków może znacznie ułatwić ich leczenie.

Objawy neurozy. Po czym poznać osobę z zaburzeniami lękowymi?

Ponieważ mamy tak długą listę różnych zaburzeń na tle lękowym, lista objawów będzie się różnić dla każdego z nich.

Wspólne dla wszystkich jest zawsze odczuwanie lęku – o różnym stopniu nasilenia, czasie trwania i w różnych sytuacjach.

Objawy fizyczne

Lęk często można zauważyć po różnych objawach fizycznych, najczęściej są to:

  • przyspieszone bicie serca (odczuwane też często jako „mocniejsze” bicie)
  • uczucie osłabienia i omdlewania (rzadziej zdarzają się także faktyczne omdlenia)
  • nudności
  • uczucie ciężkości na klatce piersiowej
  • ucisk w brzuchu
  • drżenie kończyn
  • fale zimna lub gorąca
  • nadmierne i nagłe pocenie się, wilgotnienie dłoni
  • rumieniec na twarzy
  • przyśpieszony i nieregularny oddech
  • drętwienie kończyn
  • u małych dzieci lęki możemy zazwyczaj poznać po: płaczu, szukaniu kontaktu z opiekunem, unikaniu danej sytuacji, napadach złości, zamieraniu w bezruchu

Objawy charakterystyczne dla różnych rodzajów neurozneuroza

W specyficznych neurozach, czyli konkretnych zaburzeniach lękowych charakterystyczne są:

  • Fobie – nagły lęk przed konkretnym obiektem i silne objawy fizyczne. Już samo wyobrażenie sobie sytuacji, w której pojawia się obiekt fobii, wywołuje uczucie lęku.
  • Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – nawracające uporczywe myśli (często o negatywnym wydźwięku, np. „nie uda mi się” lub uporczywe myślenie o pracy w czasie odpoczynku), kompulsyjnie powtarzane czynności (np. konieczność mycia rąk co chwilę, uczucie przymusu do powtarzania pewnych rytuałów mimo poczucia ich bezsensowności)
  • Zaburzenia występujące pod maską somatyczną – silne bóle, często mylone z takimi, których podstawą są choroby ciała (np. nerwica żołądka objawia się bólami tego organu, nie do odróżnienia dla cierpiącego od np. wrzodów żołądka)

Objawy psychiczne

Objawy psychiczne, poza oczywistym lękiem, są często także powiązane z objawami depresji.

Możemy więc obserwować:

  • długie obniżenie nastroju,
  • poczucie bezsensowności i bezsilności wobec własnego stanu,
  • poczucie nieradzenia sobie.

Często z lękiem współwystępują emocje smutku i złości. Osoby z neurozą mają tendencję do zamartwiania się, także o rzeczy, które mogą nastąpić dopiero za długi czas.

Cierpiący zwykle zdaje sobie sprawę z tego, że lęk jest irracjonalny. Zazwyczaj lęk pojawia się w określonych sytuacjach, które pozwalają nam odnaleźć przyczynę lęku (wyjątkiem jest zespół lęku uogólnionego).

Z badań wynika powiązanie zaburzeń lękowych z dysfunkcjami seksualnymi.

Okazało się, że mężczyźni z zaburzeniami lękowymi często zgłaszają również obniżenie popędu seksualnego, lęk przed współżyciem oraz trudności z utrzymaniem erekcji.

Kobiety natomiast najczęściej borykają się z problemem niemożności osiągnięcia orgazmu (mimo podniecenia), trudnością z osiągnięciem odpowiedniego nawilżenia pochwy oraz z lękiem przed współżyciem.

Więcej o objawach nerwicy

Kim jest neurotyk? Jacy ludzie doświadczają neurozy?

Nie jesteśmy w stanie przewidzieć kto i w jakiej sytuacji doświadczy neurozy.

Wszystko zależy od konkretnej osoby – ta sama sytuacja może odbić się na psychice jednej osoby silnym zaburzeniem lękowym, a na drugiej nie pozostawić takiego piętna.

Wbrew opinii niektórych, nie jest to absolutnie oznaka siły charakteru – wpływ może mieć bardzo wiele czynników, a samo zjawisko nie jest w pełni zbadane.

Mimo braku możliwości przewidzenia, czy dana osoba będzie się borykała z neurozą, czy nie, warto wiedzieć jaki typ osób najczęściej spotyka się z tym zjawiskiem. Te informacje należy rozumieć jak „grupę ryzyka” i powinny one jedynie uczulić na obserwowanie siebie i swoich bliskich oraz zachęcić do dbania o własne zdrowie, także psychiczne.

Rozpowszechnienie zaburzeń lękowych jest bardzo duże i sięga nawet 15-20% ludności – oznacza to, że nawet co piąta osoba może borykać się z tym problemem. Najczęściej zaburzenia związane z lękiem rozpoczynają się u osób w przedziale wiekowym od 24 do 44 lat.

Wśród wszystkich wymienionych wyżej w artykule rodzajów zaburzeń lękowych, najczęściej spotykany jest zespół lęku uogólnionego. Znacznie częściej występuje ono u kobiet niż u mężczyzn. Co istotne, zdecydowanie częściej zdarza się zachorowanie u osób dorosłych w porównaniu do dzieci.

Neuroza a depresjaneuroza

Niestety, choroby związane z lękiem bywają powiązane z depresją.

Szacuje się, że nawet połowa z osób, które przebyły w swoim życiu depresję, w późniejszym czasie mogą spotkać się z problemem zaburzeń lękowych. Jest to szczególnie ważne, by miały to na uwadze osoby po epizodzie depresyjnym, a także ich najbliżsi.

Podobnie wygląda sytuacja odwrotna – ponad połowa osób borykających się z neurozami, przechodzi w późniejszej fazie życia depresję. Dlatego tak ważne jest nieustanne dbanie o swoje zdrowie psychiczne i szybkie reagowanie na problemy.

Radzenie sobie z neurozą – jak pokonać lęk?

Po pierwsze, bardzo ważne jest, by wiedzieć, że niektóre z rodzajów neurozy wymagają spotkania ze specjalistą.

Czasem konieczne może być wprowadzenie leków, a czasem wystarczą wskazówki i odpowiednia terapia. Na pewno spotkanie ze specjalistą nikomu nie zaszkodzi, jeśli więc wahasz się, czy zgłosić problemy swoje lub najbliższych do terapeuty – zrób to. Szczególnie po przeżyciu silnej traumy.

Jak możesz sobie pomóc

Problem z zaburzeniami lękowymi jest taki, że mogą one znacznie utrudniać normalne funkcjonowanie w codziennym życiu. Głównym celem jest zatem zmniejszenie intensywności reakcji tak, by nie wpływała ona znacząco na codzienność i wykonywanie swoich obowiązków.

Na sam początek warto się edukować, czy to rozmawiając ze specjalistą, czy też czytając na ten temat (ale należy rozważnie dobierać źródła). Wiedza o tym, jakie mechanizmy rządzą naszym zaburzeniem i wiedza o tym, czego się spodziewać już trochę „ujarzmia” problem. Łatwiej będzie także zrozumieć siebie, interpretować swoje reakcje i je przewidywać.

Bardzo przydatne jest opanowanie pewnych technik radzenia sobie ze stresem. Niezależnie od tego, czy jesteśmy pod opieką specjalisty, czy nie, taka umiejętność się nam po prostu przyda. Należy je stosować regularnie, a szczególnie pomocne mogą okazać się w sytuacji spotkania „oko w oko” z przedmiotem lęku.

Relaksacja

Istnieje wiele różnych rodzajów i technik relaksacji. Najprościej mówiąc, jest to po prostu doprowadzanie organizmu do stanu, w którym jest spokojny i rozluźniony – jest więc w przeciwnym stanie do odczuwania stresu.

Relaksacji możesz nauczyć się samodzielnie i stosować ją w zaciszu domowym. Nie zniechęcaj się, na początku zrelaksowanie się może być trudne, ale regularność pomaga wyćwiczyć te techniki.

Najlepsze techniki i ćwiczenia relaksacyjne

Zioła

Już nasze babcie i prababcie znały i skutecznie stosowały kojącą moc ziół.

Niewątpliwą ich zaletą jest dostępność i możliwość stosowania samodzielnie, bez recepty. Szeroki wybór pozwoli dobrać odpowiednie do potrzeb ziele.

Zazwyczaj przyjmuje się je w formie naparów, ale niektóre sprawdzają się także jako na przykład dodatek do kąpieli.

Pamiętaj, że wszystko należy robić z rozsądkiem – koniecznie zapoznaj się z rzetelnymi informacjami na temat ziela, które chcesz stosować. Niektóre z nich mogą wzmagać wrażliwość np. na światło lub kolidować z przyjmowanymi lekami.

Zioła na nerwicę – praktyczny przegląd

Ruch

Niezastąpiony i do tego darmowy sposób na pomoc samemu sobie. W reakcjach stresowych bardzo często pomaga używanie różnych gadżetów antystresowych – np. piłeczek.

W długiej perspektywie czasowej regularny ruch i aktywność sportowa pomagają w prawidłowej pracy organizmu, rozluźnianiu napięcia mięśniowego i poprawiają ogólne samopoczucie. Możesz wybierać do woli, według swoich preferencji, lista możliwości jest bardzo długa.

Medytacja

Najprościej mówiąc, medytacja to zwolnienie i próba „zatrzymania” swoich myśli. Można to robić na wiele sposobów – w całkowitym bezruchu lub podczas sesji jogi.

Niektórzy medytują nawet podczas intensywnych biegów. Na początek nie potrzebujesz zupełnie niczego, wystarczy usiąść lub położyć się wygodnie, uspokoić oddech i próbować uspokoić swoje myśli. Pamiętaj, że trening czyni mistrza. Na początku wystarczy nawet pięć minut, byle być regularnym.

Kruszenie emocji

W jednym zdaniu, kruszenie emocji to rozdrabnianie dużego i ogólnego sformułowania (np. „jestem przerażony”) na coraz bardziej szczegółowe i małe, nad którymi łatwiej zapanować (np. „boję się, że jutro na spotkaniu wyśmieją efekt mojej pracy”).

Kruszenie emocji – skuteczna i nowatorska metoda

Leki

Przydatnym (a czasem nawet kluczowym) sposobem z uporaniem się z neurozą jest leczenie farmakologiczne. Doborem odpowiednim leków zajmuje się psychiatra i jest to narzędzie wspomagające terapię, a nie zastępujące ją. Zazwyczaj używane są leki przeciwdepresyjne oraz redukujące napięcie (tzw. benzodiazepiny).

Pamiętaj, żeby nigdy nie podejmować samodzielnej decyzji o stosowaniu leku, bez konsultacji z lekarzem!

Takie działanie może powodować poważne problemy ze zdrowiem lub nawet śmierć!

Podsumowanie

Neurozy to bardzo szerokie pojęcie, które często zastępowane jest nazwą nerwic lub zaburzeń lękowych. Można wyszczególnić wiele różnych rodzajów neurozy, które różnią się od siebie intensywnością, objawami, przyczynami i sposobami leczenia. To, co łączy wszystkie rodzaje neuroz to lęk.

Na szczęście, istnieje wiele sposobów radzenia sobie z lękiem samodzielnie. Zawsze warto także rozważyć udanie się do specjalisty. Najważniejsze, by nie ignorować objawów zaburzeń lękowych. Nie warto dawać lękowi władzy nad własnym życiem – każdy zasługuje na szczęście i spokój, nawet jeżeli trzeba włożyć nieco pracy w jego osiągnięcie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły