Czym jest psychoterapia? Wszystko o psychoterapii

Wiele osób nie ma pojęcia, na czym polega psychoterapia lub zna ją tylko z kultury popularnej.

Filmy, książki i seriale często opierają wyobrażenie o sesji terapeutycznej na stereotypach.

Kozetka, opowiadanie o swoich najgłębszych przeżyciach i łysawy psycholog z długą brodą, wyglądający jak Zygmunt Freud.

Niestety, stereotyp ten jest bardzo szkodliwy.

Jeśli chcesz się dowiedzieć, na czym polega psychoterapia, na jakich zasadach przebiega, jakie metody wchodzą w jej skład – a także (przede wszystkim) czy i w czym może Ci pomóc psychoterapia, to ten artykuł jest dla Ciebie.

 

Czym jest psychoterapia?

Wiele osób zna psychoterapię tylko z opowiadań i filmów.

Niestety, informacje przekazywane w ten sposób często nie są adekwatne. Są także ludzie, którzy kompletnie nie wiedzą, czego można się po psychoterapii spodziewać.

Położenie takie może być stresujące i może blokować przed podjęciem takiej formy pomocy, nawet jeśli w określonej sytuacji byłaby bardzo przydatna.

W czym pomaga psychoterapia?

Jednym z powszechnych mitów jest opinia, że terapia to leczenie, które stosuje się tylko wobec osób z poważnymi zaburzeniami psychicznymi.

Owszem, psychoterapia to skuteczny i zalecany sposób dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Ale nie tylko, a nawet nie przede wszystkim.

W takim razie – kto potrzebuje psychoterapii?

Z psychoterapii jako formy pomocy psychologicznej z powodzeniem mogą korzystać osoby w przejściowej trudnej sytuacji życiowej, osoby zagubione, osoby poszukujące porady, pary napotykające problem w związku, osoby chcące lepiej funkcjonować, czy rodzice niepewni co do najlepszego sposobu wsparcia swoich pociech.

Terapia przynosi korzyść każdemu.

Kiedy skorzystać z psychoterapii?

Ogólne oznaki, wskazujące, że terapia może być szczególnie przydatna w Twojej sytuacji:

• czujesz przytłaczające, długotrwałe poczucie bezradności, smutku, lęku lub innych negatywnych uczuć,
• masz trudności z koncentracją podczas codziennych obowiązków,
• nadmiernie martwisz się i coraz rzadziej odczuwasz radość,
• przejawiasz zachowania ryzykowne, takie jak nadużywanie alkoholu,
• Twoje zachowania i reakcje utrudniają Ci utrzymywanie relacji z innymi,
• czujesz, że jesteś na „rozdrożu” i nie wiesz, czego tak naprawdę pragniesz,
• Twoje emocje przeszkadzają Ci w codziennym funkcjonowaniu lub znacznie obniżają komfort Twojego życia,
• przeżyłeś pewną traumę, czyli trudną sytuację życiową, z którą nie możesz się samodzielnie uporać (np. rozwód, śmierć bliskiej osoby, wypadek),
• Twoje zachowanie i odczuwane emocje zmieniły się w ostatnim czasie, z nieznanej Ci przyczyny.

Kim jest psychoterapeuta?

Psychoterapeuta to osoba posiadająca stosowne kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii.

Psychoterapeutą może być zarówno psycholog, jak i psychiatra, a czasem nawet zdarza się, że uprawnienia psychoterapeutyczne zdobywają inni specjaliści, np. pedagodzy.

Aby mieć odpowiednie kwalifikacje do prowadzenia psychoterapii należy odbyć szkolenie podyplomowe z zakresu psychoterapii w certyfikowanym ośrodku psychoterapii.

Czym się różni psycholog, psychoterapeuta i psychiatra?

 

Jednak to nie koniec wymagań stawianych wobec psychoterapeutów.

Poza szkoleniem psychoterapeuci:

• odbywają terapię własną,
• odbywają staże kliniczne,
• przechodzą treningi interpersonalne i intrapersonalne,
• poddają się superwizji (czyli konsultują prowadzone terapie z bardzo doświadczonymi terapeutami).

W Polsce istnieje specyficzny stan prawny w zakresie psychoterapii. Formalnie obowiązuje ustawa o zawodzie psychologa (od 2001 roku), jednak jest ona w praktyce martwa: nie powstał samorząd zawodowy oraz przepisy wykonawcze.

Jaki powinien być psychoterapeuta?

Jednak nie liczy się tylko to, aby psychoterapeuta miał odpowiednie certyfikaty i wykształcenie. Dla skuteczności jego pracy oraz komfortu jego klientów ważne jest też to, jakim jest człowiekiem i jaką atmosferę tworzy podczas spotkań. Dobrego psychoterapeutę poznasz między innymi po tym, że:

• okazuje akceptację i empatię (nigdy nie czujesz się przez niego oceniany),
• wzbudza zaufanie,
• potrafi wysławiać się w sposób jasny i dostosowany do osoby, z którą rozmawia,
• budzi nadzieję, nie „dołuje” klientów,
• jest wrażliwy na cudze doświadczenia, nie naciska i nie zmusza do wyznań, na które nie jesteś gotowy,
• jest autentycznie zainteresowany Twoimi przeżyciami, nie umniejsza ich,
• stara się być na bieżąco i stale pracuje nad rozwojem swoich umiejętności.

Rodzaje psychoterapii (szkoły, podejścia i nurty)

Psychologowie zazwyczaj opierają się na jednej lub kilku teoriach psychoterapii.

Każdy z nurtów psychoterapii przyjmuje inne założenia dotyczące przyczyn pojawiania się problemów natury psychicznej i posługuje się innymi pojęciami do pracy z nimi.

Teoria psychoterapii stanowi swego rodzaju mapę dla psychologów: prowadzi ich przez proces rozumienia klientów i ich problemów oraz opracowywania skutecznych rozwiązań.

Nurty i szkoły terapeutyczne

Najczęściej możemy się spotkać z podziałem psychoterapii na następujące nurty (taki podział proponuje także APA – American Psychological Associtation, czyli Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne):

• podejście poznawcze, behawioralne i poznawczo-behawioralne,
• podejście psychoanalityczne i psychodynamiczne,
• podejście humanistyczne i egzystencjalne,
• podejście systemowe,
• inne podejścia i systemy łączone.

Są to największe nurty psychoterapeutyczne, które dokładnie omówimy poniżej. Poza nimi istnieją dzisiątki pomniejszych nurtów oraz specyficznych podejść terapeutycznych.

Podejście poznawcze, behawioralne i poznawczo-behawioralne

Podejście behawioralne koncentruje się na roli uczenia się (warunkowanie i nawyki) w rozwijaniu zarówno przystosowawczych, jak i nieprzystosowawczych zachowań.

Terapia poznawcza skupia się na tym co ludzie myślą. Terapeuci poznawczy (kognitywni) uważają, że dysfunkcjonalne myślenie prowadzi do dysfunkcyjnych emocji lub zachowań. Zmieniając swoje myśli, ludzie mogą zmienić to, jak się czują i co robią.

Terapia poznawczo-behawioralna to krótkoterminowe, ukierunkowane na cel podejście do terapii, które uczy, jak rozpoznawać i zmieniać negatywne myśli i zachowania.

Podczas sesji twój terapeuta pomoże ci określić, które myśli, uczucia i zachowania mogą być dla Ciebie nieprzystosowawcze.

Po tym ustaleniu, terapeuta nauczy Cię technik, które pomogą Ci zastąpić te zachowania lub myśli nowymi, bardziej pozytywnymi wzorcami.

W tym nurcie pacjent powinien jak najszybciej nabyć kompetencje do samodzielnego radzenia sobie z problemami. Jest to też rodzaj terapii, w którym w sposób otwarty i jasny definiuje się poszczególne etapy i po kolei rozwiązuje różne poziomy problemów.

Terapia ta uchodzi na niezykle skuteczną, szczególnie w przypadku zaburzeń lękowych i nastroju.

Naważniejsi przedstawiciele tego nurtu to: Aaron Beck, Albert Ellis, Joseph Wolpe, David Barlow.

Wszystko o terapii poznawczo-behawioralnej

 

Podejście psychoanalityczne i psychodynamiczne

Podejście psychoanalityczne skupia się na dogłębnym „wejściu” w psychikę pacjenta oraz wspólnym przetwarzaniu doświadczeń z przeszłości (nawet bardzo dawnych).

Podczas sesji psychoanalitycznej terapeuta będzie zachęcał Cię do wypowiadania na różne tematy, bez względu na to, jak dziwne lub nieistotne Twoje myśli mogą wydawać się dla Ciebie.

Zmiana problematycznych zachowań, uczuć i myśli następuje poprzez odkrywanie ich nieświadomych znaczeń i motywacji.

Pojęcie nieświadomości, podświadomości i świadomości to kluczowe pojęcia klasycznej psychoanalizy.

Chociaż psychoanaliza jest słusznie utożsamiana z Zygmuntem Freudem, została rozszerzona i zmodyfikowana przez innych. Znane nazwiska związane z psychoanalizą to: Carl Jung, Jacques Lacan, Karen Horney czy Otto Kernberg.

Terapia psychodynamiczna wywodzi się z wczesnej psychoanalizy. Także podkreśla znaczenie odkrywania wspomnień i emocji z dzieciństwa jako sposobu odkrywania podstawowej przyczyny problemów.

Terapie psychoanalityczne i psychodynamiczne wydają się odpowiednie dla osób, które chcą rozwiązać problemy z przeszłości.

Koncentrując się na osobowości, zamiast zajmować się konkretnym zestawem objawów, terapie te mogą odkryć niektóre przyczyny poszczególnych cech lub powtarzających się trudności, których pacjent doświadcza w życiu.

Na przykład stawianie czoła wciąż tym samym problemom w relacjach lub bardziej ogólne obawy, takie jak doświadczanie braku spełnienia.

Nurt psychoanalityczny (czy szerzej: psychodynamiczny) często jest poddawany krytyce z uwagi na nieścisłe pojecia jakich używa, brak możliwości weryfikacji jego założeń (brak naukowej sprawdzalności) oraz przewlekłość i długotrwałość prowadzonej terapii.

Psychoanaliza (czyli metod pracy w nurcie psychoanalitycznym) jest często błędnie utożsamiana z psychoterapią.

Podejście humanistyczne i egzystencjalne

Psychoterapia humanistyczna opiera się na przekonaniu, że wszyscy naturalnie dążymy do szczęścia.

Trudne doświadczenia życiowe mogą blokować lub zakłócać naszą zdolność do osiągnięcia naszego potencjału, ale przy odpowiednim wsparciu wszyscy możemy uczyć się na własnych błędach i wracać na właściwe tory.

Mając to na uwadze, psychoterapeuta działający w nurcie humanistycznym będzie pracował nad stworzeniem przestrzeni opartej na wsparciu i zaufaniu, w której będziesz mógł odkrywać siebie i pracować nad rozwojem własnego mentalnego, emocjonalnego i duchowego wzrostu.

Terapie humanistyczne są szczególnie odpowiednie dla osób, które czują się zagubione, brakuje im poczucia sensu lub chcą ogólnie poczuć się lepiej.

Najważniejszym przedstawicielem tego nurtu jest Carl Rogers.

Podejście systemowe

Podejście to skupia się na pacjencie jako części większego systemu (najczęściej rodziny).

Terapeuta może pracować z całą rodziną jako grupą, lub z jej członkami indywidualnie.

Podczas terapii terapeuta dąży do tego, aby zidentyfikować jakie myślenie i zachowanie powoduje konflikty. Następnie zapewnia ramy dla wspólnego rozwiązania tych problemów.

Terapie odbywają się stosunkowo rzadko, bo co kilka tygodni, gdyż system powinien mieć czas na reakcję na ewentualne zmiany.

Inne podejścia i systemy łączone

Wielu terapeutów nie przywiązuje się do jednego podejścia. Zamiast tego łączą elementy z różnych podejść i dostosowują ich leczenie do potrzeb każdego klienta. Takie podejście nazywamy integracyjnym.

Terapia integracyjna opiera się na przekonaniu, że każdy jest wyjątkowy i że terapia powinna być dostosowana do jednostki.

Taka psychoterapia polega na stosowaniu wielu różnych metod terapii wybranych przez terapeutę zgodnie z tym, co według nich jest najlepsze w danym momencie dla klienta.

Rodzaje psychoterapii (psychoterapia indywidualna i grupowa)

Poza podziałem na nurty i podejścia teoretyczne do psychoterapii, możemy też podzielić sesje psychoterapeutyczne na te indywidualne (jeden na jeden z terapeutą) oraz grupowe – w których w jednej sesji bierze udział większa liczba osób.

Terapia indywidualna jest jasna do zrozumienia. W tym przypadku klient przychodzi na kolejne sesje sam i pracuje z terapeutą nad własnymi problemami.

Terapia grupowa może przyjmować kilka form.

W pierwszej formie grupę terapeutyczną tworzą osoby ze sobą powiązane, należące do naturalnej grupy (np. terapia rodzinna, terapia małżeńska). Ten rodzaj jest podstawą podejścia systemowego, ale występuje również w terapiach innych nurtów. Terapie te są szczególnie polecane i skuteczne w przypadku konfliktów grupowych i wspólnego rozwiązywania problemów w obecności i z pomocą terapeuty.

Istnieją także terapie grupowe, w których członkowie nie są ze sobą powiązani bezpośrednio (nie tworzą relacji), ale zmagają się z podobnym problemem. Takim wspólnym problemem może być np. zmaganie się z uzależnieniami, albo doświadczanie zaburzeń psychicznych.

W przypadku grupy otwartej członkowie w dowolnym momencie dołączają i odchodzą z terapii grupowej (grupa nie jest stała). W przypadku grupy zamkniętej, terapia od początku do końca składa się z tych samych uczestników.

Terapia grupowa może pomóc między innymi poprzez uczenie się na doświadczeniach innych, dzięki silnej grupie wsparcia, a także dzięki poczuciu, że nie my sami zmagamy się takim problemem – inni także się z nim borykają.

Formy psychoterapii – tradycyjnie, czy on-line?

W dzisiejszych czasach możemy jeszcze rozróżnić psychoterapię na taką, która odbywa się tradycyjnie, poprzez fizyczny udział zarówno terapeuty, jak i klienta – a także psychoterapię prowadzoną zdalnie, poprzez różnorodne formy kontaktu na odległość.

Choć wiele osób obawia się tej nowej formy, to zostało jednoznacznie udowodnione, że terapia zdalna (z psychologiem online) ma równie dobre wyniki, jak terapia tradycyjna. Co najważniejsze – często jest jedyną opcją otrzymania wsparcia, np. w przypadku braku możliwości przemieszczania się, albo częstych podróży.

Jak wygląda psychoterapia?

Chociaż różne rodzaje psychoterapii opierają się na różnych zasadach, mają one pewne cechy wspólne.

Ogólne rozeznanie tego, co nastąpi podczas sesji terapeutycznej, może pomóc poczuć się bardziej komfortowo.

Nerwowość lub dyskomfort od czasu do czasu są normalne i nie powinny być traktowane jako znak, że terapia nie jest dla Ciebie odpowiednia.

Etapy psychoterapii

Mimo że psychoterapie mogą różnić między sobą w zależności od nurtu, w którym pracuje psychoterapeuta, możemy wyróżnić kilka ogólnych etapów:

1. Etap początkowy: to przede wszystkim przeżywanie poczucia zagubienia i wyrażanie nadziei, radzenie sobie z oporem, budowanie relacji terapeutycznej i zaufania, zmniejszanie poziomu napięcia wynikające z uczestniczenia w nowym typie sytuacji.
2. Etap wglądu: poszukiwanie przyczyn problemów, analiza i zaakceptowanie swoich doświadczeń, przekształcanie nieadekwatnych schematów mających wpływ na ocenę siebie i otoczenia.
3. Etap przygotowania się do zmiany zachowania: szukanie nowych wzorców myślenia i zachowania, eksperymentowanie i uczenie się nowych umiejętności.
4. Etap utrwalania zmian: tworzenie planów na przyszłość, utrzymanie i utrwalanie zmian, planowanie psychoterapii podtrzymującej.

Jak wygląda pierwsze spotkanie z psychoterapeutą?

Nie musisz obawiać się nierealnych zobowiązań! Jeżeli wahasz się co do wyboru psychoterapeuty, albo co do uczestnictwa w terapii w ogóle, możesz umówić się ze specjalistą na niezobowiązujące spotkanie wstępne.

Na takim pierwszym spotkaniu nie tylko psychoterapeuta pozna Ciebie, Twoje problemy i zaproponuje przebieg terapii.

Przede wszystkim to Ty będziesz mógł poznać terapeutę, sprawdzić, czy wzbudza w Tobie zaufanie i sympatię oraz wypytać go o wszystkie interesujące Cię szczegóły.

Nie powstrzymuj się od zadawania pytań. Im lepiej i pewniej będziesz się czuł podczas dalszej terapii, tym większe ma ona szanse przynieść Ci oczekiwane rezultaty.

Cena psychoterapii

To, co często odwodzi ludzi od skorzystania z formy pomocy, jaką jest psychoterapia, jest strach przed wysoką ceną.

Tak, terapia może być kosztowna. W zależności od specjalisty ceny mieszczą się w przedziale od stu kilkudziesięciu do nawet do kilkuset złotych za jedno spotkanie terapeutyczne (które zwykle trwa 50 minut). Psychoterapia w Warszawie to cena od 170 zł wzwyż.

Z drugiej strony biorąc pod uwagę jaki wpływ na jakość życia oraz przyszłość ma psychoterapia jest jedną z najlepszych możliwych inwestycji w siebie.

Diagnoza w psychoterapii

Psychoterapia musi być poprzedzona diagnozą psychologiczną, czyli określeniem na czym polega problem pacjenta.

Tylko dzięki takiemu działaniu, można określić planowany przebieg psychoterapii, a także jej znaczenie dla leczenia (czy jest podstawową formą, czy pełni jedynie rolę pomocniczą).

Proces diagnozy będzie wyglądał inaczej w zależności m.in. od celu jej przeprowadzenia, nurtu teoretycznego, w którym działa psycholog, cech pacjenta, czy hipotezy postawionej przez psychologa.

Zasadniczo możemy wyróżnić następujące etapy diagnozy:

1. Formułowanie hipotez diagnostycznych: poszukiwanie możliwych wyjaśnień problemu na podstawie wstępnie uzyskanych danych.
2. Weryfikacja hipotez za pomocą trafnie dobranych metod (badanie): specjaliści od zdrowia psychicznego mogą posługiwać się różnymi metodami w zależności od celu diagnozy, np.: rozmowa i obserwacja czy profesjonalne narzędzia, takie jak kwestionariusze.
3. Interpretacja wyników i podjęcie decyzji o zakończeniu badania: na tym etapie stwierdza się, czy badanie potwierdziło hipotezę i można zakończyć diagnozę. Jeśli badanie nie potwierdziło postawionych wcześniej hipotez – stawiane są nowe hipotezy i przeprowadzane kolejne badania.
4. Opracowanie wyniku diagnozy (orzeczenia): jego forma zależy od celu diagnozy – inaczej będzie wyglądać przedstawienie diagnozy klientowi na psychoterapii, a inaczej oficjalne orzeczenie umieszczane w dokumentacji ubiegającego się o pozwolenie na broń.

Choć opis etapów diagnozy wygląda poważnie i bardzo szczegółowo, w praktyce diagnoza (szczególnie na psychoterapii osób niemających poważnych zaburzeń psychicznych) często ogranicza się do rozmowy.

Nie musisz się więc obawiać, że jeżeli pójdziesz do terapeuty z powodu nieradzenia sobie ze stresem, to zostaniesz postawiony przed koniecznością poddania się serii pracochłonnych testów osobowościowych.

Kontrakt terapeutyczny

Ważnym elementem, które może, ale nie musi się pojawić, jest zawarcie między psychoterapeutą a klientem kontraktu terapeutycznego.

Jest to szczególna forma umowy określająca warunki współpracy i formę leczenia psychologicznego. Istotność tego kontraktu wynika z eliminowania ryzyka pojawienia się nieporozumień dotyczących wyglądu terapii, a także kontrakt wspomaga budowanie zaufania i dobrej relacji terapeutycznej. Jest to też potwierdzenie świadomego współdziałania.

Co może zostać zawarte w kontrakcie terapeutycznym?

Przede wszystkim cel i forma terapii oraz prawa i obowiązki terapeuty i klienta.

Ponadto mogą się w nim znaleźć także informacje organizacyjne, takie jak częstotliwość spotkań, zasady ich odwołania, kontakt między sesjami itp.

Techniki terapeutyczne

Jak już wiesz, istnieją różne nurty psychoterapii, stosowane przez terapeutę metody będą zatem w dużej mierze zależeć od przyjętej przez niego podstawy teoretycznej.

Są także tacy terapeuci, którzy w ogóle nie ograniczają się do pola jednej teorii, a łączą metody z różnych podejść, dostosowując je do konkretnego klienta i sytuacji.

Oto przykłady najpopularniejszych metod psychoterapeutycznych w poszczególnych nurtach:

Metody psychoterapii psychoanalitycznej

• swobodne skojarzenia i analiza snów: metody ujawniania nieświadomych potrzeb, fantazji, konfliktów, pragnień; terapeuta dociera do tej części ego, która chce się uwolnić od cierpienia, następuje przełamanie poczucia zagrożenia,
• klaryfikacje i konfrontacje: stawanie się świadomym własnych doświadczeń, a także ich przyczyn i konsekwencji,
• interpretacje: szukanie przyczyn zachowania, rozumienie nieświadomych dotąd procesów,
• analiza i interpretacja oporu: usuwanie przeszkód blokujących dostęp do nieświadomych treści,
• przepracowywanie: omawianie problemów, powtarzanie interpretacji, aż do osiągnięcia wglądu i znalezienia bardziej dojrzałych sposobów kontrolowania i zaspokajania pojawiających się impulsów.

Metody psychoterapii behawioralnej:

• desensytyzacja: inaczej „odczulanie”, wygaszanie niechcianych i nieadekwatnych reakcji poprzez stopniowe zbliżanie do bodźca wywołującego te reakcje i wzmocnienia pozytywne,
• modelowanie: uczenie nowych zachowań w miejsce zachowań nieprzystosowawczych.

Metody psychoterapii poznawczej:

• techniki restrukturalizowania poznawczego: instruowanie samego siebie, zmiana myśli, które zwykle pojawiają się automatycznie,
• techniki uczenia się umiejętności potrzebnych do radzenia sobie z sytuacjami trudnymi: np.: trening asertywności, trening monitorowania efektów własnych zachowań,
• techniki uczenia się rozwiązywania problemów: uczenie się samoobserwacji, formułowania własnych celów, rozpoznawania konsekwencji zachowania i poszukiwania zachowań alternatywnych.

Metody psychoterapii humanistycznej:

• empatia: przyjmowanie perspektywy klienta, aby zrozumieć jego doświadczenia,
• bezwarunkowa pozytywna akceptacja: powstrzymywanie się od oceny klienta, akceptacja jego potrzeb, pragnień i systemu wartości,
• otwartość i autentyczność: psychoterapeuta stawia siebie za przykład, że każdy ma prawo zachowywać się zgodnie ze swoimi przekonaniami.

Czas trwania psychoterapii

Czas trwania terapii nie jest odgórnie ustaloną zasadą. To, jak długo trwa psychoterapia zależy to od kilku czynników:

• nurtu (szkoły) psychoterapeutycznej, w której działa psychoteraeuta,
• rodzaju problemu lub zaburzenia,
• indywidualnej historii osoby w terapii,
• celów terapii,
• tego, jak przebiega życie pacjenta w czasie trwania terapii,
• tego, jak szybko osiągane są postępy.

Niektóre osoby odczuwają ulgę już po kilku sesjach psychoterapii. Spotkanie z psychologiem może dać nową perspektywę, pomóc im postrzegać sytuacje inaczej i zaoferować ulgę w cierpieniu.

Większość osób czerpie korzyści po kilkunastu sesjach, zwłaszcza jeśli pracują nad jednym, dobrze zdefiniowanym problemem i nie czekają zbyt długo, zanim zwrócą się do terapeuty.

Niektórzy kontynuują psychoterapię nawet po rozwiązaniu problemów, które początkowo ich tam przywiodły, skupiając się kolejnych problemach, które chiałyby rozwiązać.

Ważne jest, aby trzymać się psychoterapii wystarczająco długo, aby dać jej szansę na powodzenie. Psychoterapia to proces, w którym czasami czujemy się wręcz gorzej, ale to tylko dołek przed kolejnym wzniesieniem.

Osoby z poważnymi chorobami psychicznymi lub innymi znaczącymi zmianami w życiu mogą wymagać ciągłej psychoterapii. Regularne sesje mogą zapewnić wsparcie potrzebne do utrzymania ich codziennego funkcjonowania na wysokim poziomie.

Częstotliwość odbywania psychoterapii

To również zależy od szkoły, ale w większoścu przypadków praktykuje się spotkania cotygodniowe.

Jako minimum można określić spotkania raz na kilka tygodni, ponieważ dłuższy okres przerwy pomiędzy sesjami powoduje, że informacje zacierają się i zostaje przerwana ciągłość pracy nad problemami.

Skąd wiedzieć, kiedy zakończyć psychoterapię?

Wraz z Twoim terapeutą zadecydujecie wspólnie, kiedy będziesz gotowy na zakończenie regularnych spotkań.

Taka decyzja może też wypaść naturalnie, po rozwiązaniu problemu, który Cię na terapię skierował.

Etyczny psychoteraputa sam wskaże Ci dogodny moment na zakończenie terapii jeśli uzna, że to właściwa pora.

Po zakończeniu terapii możesz odwiedzać terapeutę raz na jakiś czas (np. raz na rok), w celu dokonania okresowych kontroli i sprawdzenia jak sobie radzisz. Sam także możesz w pewnym momencie po zakończeniu terapii poczuć potrzebę dodatkowej sesji.

Czynniki terapeutyczne – co tak naprawdę leczy?

Irvin Yalom, psychiatra z Uniwersytetu Stanforda, wyróżnił 12 czynników leczących występujących w terapii indywidualnej i grupowej.

Jego lista zawiera następujące czynniki terapeutyczne:

1. Nadzieja na osiągnięcie zmiany. Pojawia się już na początkowym etapie samego zgłoszenia na terapię. Uczęszczanie na spotkania terapeutyczne daje nadzieję na ich skuteczność i możliwość dokonania się zmiany i poprawy dotychczasowej sytuacji.
2. Poszerzanie świadomości. Jest to zwiększanie ilości informacji o samym sobie, swoich pragnieniach, prawdziwych uczuciach i motywach zachowań.
3. Monitorowanie zachowań. Poprzez uczęszczanie na terapię, rozmowę i wprowadzanie sugestii terapeuty, klient zaczyna uważniej przyglądać się swoim reakcjom i zachowaniom.
4. Katharsis, odreagowanie. Terapia pozwala powtórnie przeżyć traumatyczne doświadczenia w bezpiecznym środowisku, a tym samym „oczyścić się” z noszonych w sobie emocji.
5. Naśladowanie funkcji terapeuty. Klient na terapii uczy się posługiwać podobnymi technikami obserwacji otaczającej rzeczywistości jak sam terapeuta.
6. Uświadamianie egzystencjalne. Przemyślenia i większa świadomość dotycząca egzystencjalnego sensu istnienia – np. poczucie sensu obecnej sytuacji.

Powyższe czynniki dotyczą zarówno terapii indywidualnej, jak i grupowej.

Natomiast szczególnie w przypadku terapii grupowej wyróżnić można takie czynniki:

• Poczucie podobieństwa. Spotkanie osób z podobnymi przeżyciami pozwala na ograniczenie poczucia samotności w swoim problemie.
• Altruizm. Na terapii grupowej człowiek ma szansę poczuć się potrzebny i przydatny poprzez pomaganie innym, za pomocą dzielenia się własnymi doświadczeniami i przemyśleniami.
• Korektywne doświadczanie rodziny pierwotnej. Doświadczenie polegające na odgrywaniu innej roli w grupie terapeutycznej, niż miało to miejsce we własnej rodzinie.
• Interpersonalne uczenie się (odbiór). Możliwość zapoznania się z doświadczeniem, przemyśleniami i wiedzą innych osób w grupie.
• Interpersonalne uczenie się (przekaz). Udzielanie informacji zwrotnych.
• Spójność grupy. Członkowie grupy mają poczucie atrakcyjności grupy, do której należą.

Skuteczność psychoterapii

Badania nie pozostawiają wątpliwości, że pacjenci korzystający z psychoterapii mają się znacznie lepiej niż osoby nieleczone.

Za pomocą metaanalizy dużych zbiorów danych z badań prowadzonych na przestrzeni ostatnich dekad udało się dojść do różnych ciekawych wniosków.

Osoba otrzymująca psychoterapię ma się statystycznie lepiej niż 75% nieleczonej próbki badanych.

Jak możemy Ci pomóc

 

Nie tylko badania dotyczące wyników psychoterapii wyraźnie wykazały skuteczność leczenia, ale dane te są poparte informacjami, że droga do wyzdrowienia nie jest bardzo długa, a zyski z leczenia są utrzymywane przez długi czas.

Stwierdzono, że około 75% klientów poczuje się lepiej po około 50 sesjach lub prawie roku cotygodniowej psychoterapii. Jednak nawet przy zaledwie 8–10 sesjach, około połowy klientów wykazała rzeczywistą poprawę.

Oprócz stwierdzenia, że ​​dla wielu pacjentów droga do wyzdrowienia jest stosunkowo krótka, naukowcy odkryli, że poprawa jest na ogół trwała.

Istnieją pewne dowody sugerujące, że utrzymywanie się efektów leczenia jest gorsze w przypadkach zaburzeń związanych z nadużywaniem substancji, zaburzeń odżywiania, nawracającej depresji i zaburzeń osobowości.

Jeśli chodzi o zaburzenia lękowe to 19 różnych badań na 454 pacjentach wykazało istotną statystycznie redukcję poziomu zaburzeń wśród osób, które poddały się psychoterapii.

Podsumowanie

Poprzez psychoterapię specjaliści pomagają ludziom być szczęśliwszym, zdrowszym i bardziej produktywnym.

Psychoterapeuci stosują naukowo potwierdzone procedury, aby pomóc ludziom rozwijać bardziej przystosowawcze nawyki, reakcje i zachowania.

Psychoterapia opiera się na dialogu, zapewnia środowisko wspierające, które pozwala otwarcie rozmawiać z kimś, kto jest obiektywny, neutralny i Cię nie osądza.

Ty i Twój psycholog będziecie współpracować, aby zidentyfikować i zmienić wzorce myślenia i zachowania, które powstrzymują Cię od poczucia się lepiej.

Zanim zakończysz psychoterapię, nie tylko rozwiążesz problem, który Cię na nią zaprowadził, ale także nauczysz się nowych umiejętności, dzięki którym będziesz w stanie lepiej radzić sobie z wyzwaniami, które pojawią się w przyszłości.

Źródła

• Czabała JC. Czynniki leczące w Psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2013.
• Kazdin AE. Encyclopedia of Psychology. Washington, D.C.: American Psychological Association; 2000.
• Cierpiałkowska L, Sęk Helena. Psychologia Kliniczna i Psychologia Zdrowia: Wybrane Zagadnienia. Poznań: Wydaw. Fundacji Humaniora; 2001.
• Lambert MJ, Vermeersch DA. Effectiveness of Psychotherapy. Encyclopedia of Psychotherapy. 2002:709-714.
• Smits, J. A. J., & Hofmann, S. G. (2009). A meta-analytic review of the effects of psychotherapy control conditions for anxiety disorders. Psychological Medicine, 39(2), 229-239.
• Smith, M. L. (1982). What research says about the effectiveness of psychotherapy. Psychiatric Services, 33(6), 457-461.
• Smith, Mary & Glass, Gene. (1977). Meta-Analysis of Psychotherapy Outcome Studies. The American psychologist.
• Skowroński, D., & Waszyńska, K. (2015). Poradnictwo online jako alternatywna forma pomocy psychopedagogicznej i terapeutycznej. W: M. Piorunek (red.), Dymensje poradnictwa i wsparcia społecznego w perspektywie interdyscyplinarnej, 81-94.
• Hauber, K., Boon, A. E., & Vermeiren, R. (2019). Therapeutic factors that promote recovery in high-risk adolescents intensive group psychotherapeutic MBT programme. Child and adolescent psychiatry and mental health, 13, 2.