Stany lękowe biorą się z naszej głowy. Kluczową strukturą mózgową odpowiedzialną za lęk jest ciało migdałowate (amygdala). Jest to kompleks jąder mózgowych znajdujących się w głębi brzusznej części płatów skroniowych.
Amygdala jest silnie połączona z innymi strukturami mózgu. Docierają do niej zarówno informacje sensoryczne – głównie poprzez część podstawno-boczną z korowych obszarów czuciowych.Jest ona również połączona z ośrodkami pamięci i uwagi, dzięki czemu możliwe jest przeanalizowanie bodźca potencjalnie zagrażającego i uruchomienie odpowiednich reakcji. To właśnie ciało migdałowate jest bardzo istotne jeśli chodzi o stany lękowe – ich utrzymywanie się i powstawanie.
Jak pokonać lęk?Przetwarzanie informacji przez ciało migdałowate
Potencjalnie zagrażający bodziec (zarówno wywołujący strach np. widok węża, jak i wywołujący lęk np. widok jakiejś osoby) najpierw jest przetwarzany przez wzgórze a potem przekazywany do ciała migdałowatego. W tym momencie sygnał nie jest jeszcze przetworzony przez korę mózgową, ale ciało migdałowate nie czeka i może uruchomić odpowiednie reakcje obronne bez konieczności ingerencji świadomej części mózgu.
Sygnał dotyczący bodźca jest jednocześnie przetwarzany przez wyższe partie mózgu i po stwierdzeniu, że nie jest to sytuacja zagrażająca, reakcja organizmu może zostać powstrzymana (lub wygaszona). Ciało migdałowate w odpowiedzi na sygnał od wzgórza na temat bodźca może również wpłynąć na skupienie uwagi i inne reakcje (poprzez jądro środkowe).
Jednocześnie amygdala uruchamia aktywację osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (reakcja stresowa) co aktywuje odpowiednie hormony stresu. Dzieje się to poprzez jądra przykomorowe podwzórza.
Inne połączenia aktywują odmienne reakcje:
– wzrost ciśnienia krwi, rozszerzenie źrenic: poprzez aktywację układu sympatycznego za pomocą bocznego podwzgórza
– moczenie się: poprzez aktywację uładu parasympatycznego za pomocą jądra grzbietowego nerwu błędnego i jądra dwuznacznego
– znieruchomienie: za pomocą istoty szarej okołowodociągowej
– wzdrygnięcie: za pomocą jądra siatkowatego mostu.
Bardzo ważne połączenie ciała migdałowatego dotyczy hipokampa, czyli struktury odpowiedzialnej za pamięć emocjonalną. Dzięki temu docierający do nas bodziec może zostać przetworzony w kontekście przeszłych doświadczeń i wywołać (lub nie) lęk.
Wywołaną reakcję lękową reguluje kora przedczołowa mózgu, która odpowiada za analizę i planowanie. Jest to niejako ośrodek racjonalizacji naszych reakcji i potrafi zahamować reakcję amygdali, jeśli po przeanalizowaniu sytuacji uzna, że nie jest odpowiednia.
Istotną rolę odgrywa tu również połączenie kory przedczołowej z korą przednią obręczy, która jest związana z procesami uwagi. Dzięki temu kora przedczołowa otrzymuje komplet informacji zarówno od strony czysto obserwacyjnej jak i pamięci emocjonalnej, tak aby podjąć optymalną decyzję o dalszym zachowaniu i reakcji.
