Ucisk w gardle – co oznacza i co z nim robić?

Czy kiedykolwiek czułeś, że coś jest w Twoim gardle – nawet jeśli wiesz, że nic w nim nie ma?

Nie tylko jest to niewygodne, ale może być także trochę przerażające.

Prawdopodobnie to przypadek znany jako ucisk w gardle.

Czucie guzka w gardle nie jest rzadkością. Tę przypadłość miała nawet powieściowa Emilia Korczyńska, jedna z bohaterek „Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej. Wielu ludzi doświadcza tego bezbolesnego odczucia przynajmniej raz w życiu.

Zapisz się na bezpłatną konsultację psychologiczną

Globus Hystericus – co to właściwie jest?

Ucisk w gardle, nazywane też gulą w gardle jest uczuciem niemożności usunięcia grudki z gardła lub poczuciem, że tkwi tam pigułka. W przeciwieństwie do niektórych innych problemów z gardłem, nie ma tam rzeczywistej przeszkody.

Chociaż to uczucie nie jest zbyt bolesne, może być denerwujące – i bardzo niepokojące.

Uczucie, o którym mowa, dawno temu zostało nazwane globus hystericus, ponieważ lekarze już w czasach starożytnych sądzili, że ludzie, którzy tego doświadczają są „histeryczni”.

Już w 486 roku przed naszą erą Hipokrates, ojciec medycyny, po raz pierwszy opisał uczucie guzka w gardle.

Uważał, że ten problem jest ograniczony tylko do kobiet, ze względu na proponowany przez niego związek między histerią a dysfunkcją macicy.

Współcześnie lekarze wiedzą dużo więcej na temat przyczyn tej dolegliwości, które mogą być (i często są) także psychologiczne.

Słowo „globus” pochodzi z łaciny i oznacza „piłkę” (po polsku częściej używamy nazwy „gula w gardle” lub „klucha w gardle”).

Somatyzacja, czyli co wywołuje gulę w gardle?

W psychologii, konkretnie w nurcie psychodynamicznym, pojęcie somatyzacja oznacza mechanizm obronny. Ten mechanizm działa tak, że przekształca ból emocjonalny w objawy fizyczne.

W takiej sytuacji, osoba cierpiąca skupia się całkowicie na problemach bólu fizycznego, zamiast rozwiązywać problemy z psychiką.

Prawdopodobnie znasz niektóre „typowe” objawy lęku.

Niepokój może sprawiać, że czujesz się spięty, masz nudności, czy nadmiernie się pocisz. Są to objawy, które większość ludzi kojarzy z lękiem.

Jednak lęk może również wywołać wiele mniej popularnych objawów. Nadmierny poziom lęku może objawiać się w tak „dziwne” sposoby jak kołatanie serca i ucisk w gardle (gula w gardle).

Problem z uciskiem w gardle jest taki, że osoby cierpiące na tę dolegliwość dodatkowo stresują się samym wystąpieniem objawu. Kiedy jakikolwiek objaw lęku staje się dodatkowym jego powodem, staje się on katalizatorem lub paliwem, które jeszcze bardziej zwiększa ogólny poziom niepokoju.

Mimo że ucisk w gardle jest wymieniana jako „objaw”, w rzeczywistości wcale nie musi nim być.

Słowo „objaw” oznacza bowiem istnienie choroby u jego podłoża, a ucisk w gardle wcale nie musi oznaczać choroby, a jedynie niepokój w granicach zdrowia.

Niepokój (czyli niskie nasilenie lęku) jest emocją i jak każda emocja, niesie ze sobą schemat doznań fizycznych i myśli, w ramach których może, ale nie musi, wystąpić poczucie guli w gardle.

Więcej o stanach lękowych

Występowanie uczucia guli w gardle

Ucisk w gardle jest względnie znaną przypadłością i istnieje wiele wiarygodnych badań i prac naukowych opisujących to zjawisko.

• Częstość występowania Globus Hystericus jest określana w granicach od 3,5% do 46% społeczeństwa w zależności od populacji i kryteriów diagnostycznych.
• Ten objaw jest stwierdzany średnio w 6,7 na 100 000 przypadków  w podstawowej opiece zdrowotnej.
• Nawet 4-5% wszystkich skierowań do laryngologii jest spowodowanych wrażeniem uczucia guli w gardle
• Różnice płciowe: z niektórych badań wynika, że kobiety mogą być dotknięte tą dolegliwością częściej, jednak inne badania nie wykazują różnic w częstości występowania między płciami.
• Osoby w średnim wieku (od 35 lat do 54 lat) mogą być bardziej narażone na odczuwanie ucisku w gardle, ale niektóre badania nie wykazały związku występowania ucisku w gardle z wiekiem.
• Objawy związane z uczuciem kluchy w gardle mogą być bardziej prawdopodobne w populacjach żyjących w miastach, z powodu zwiększonych stresorów środowiskowych.
• Rzetelne badania dowodzą, że zaburzenia pod postacią somatyczną często współwystępują z innymi zaburzeniami psychicznymi. Najpewniejszy jest ich związek z zaburzeniami lękowymi (nerwicami) i depresją.

Więcej o objawach nerwicy

Diagnostyka globus hystericus

Różnicowanie – wykluczenie zaburzeń somatycznych

Jak przebiega diagnoza?

Do stwierdzenia Globus Hystericus konieczna jest konsultacja laryngologiczna w celu wykluczenia chorób gardła i krtani.

Szczegółową diagnostykę zaleca się w przypadku występowania objawów takich jak:

• utrudnione i bolesne przełykanie,
• spadek masy ciała,
• chrypka,
• podwyższona temperatura ciała,
• niedokrwistość.

Objawy te sugerują inne choroby i wymagają wykonania dodatkowych badań na przykład gastroskopii, laryngoskopii, czy badań rentgenowskich.

Nawet połowa pacjentów ze stwierdzonym uciskiem w gardle (na tle lękowym), boryka się także z dodatkowymi objawami.

Najczęściej są to:

• suchość i bolesność gardła,
• zgaga,
• przewlekły kaszel.

Globus rozpoznaje się na podstawie kryteriów rzymskich III.

Kryteria rzymskie

Kryteria rzymskie III (inna nazwa: wytyczne rzymskie III), to klasyfikacja zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego, określająca zasady ich rozpoznawania oraz wytyczne dotyczące leczenia.

Podstawę kryteriów rozpoznania poszczególnych zaburzeń czynnościowych stanowią objawy zgłaszane przez chorego oraz brak choroby organicznej.

Kryteria rzymskie zakładają osiem klas chorób oznaczonych literami od A do H (w zależności od narządu, z którym wiążą się przykre objawy – na przykład jelita, odbyt, dwunastnica), a każda z klas zawiera konkretne zaburzenia.

Globus Hystericus znajduje się w pierwszej grupie (A), zawierającej choroby czynnościowe przełyku.

W tej grupie znajdują się:

• A1. Zgaga czynnościowa
• A2. Czynnościowy ból w klatce piersiowej o przypuszczalnie przełykowym pochodzeniu
• A3. Dysfagia czynnościowa (czynnościowe zaburzenia połykania)
• A4. Gałka (globus) – czyli właśnie Globus Hystericus, popularnie znane jako klucha, gula lub ucisk w gardle

Czym się charakteryzuje gula w gardle? Aby zdiagnozować Globus Hystericus, muszą wystąpić wszystkie następujące objawy ucisku w gardle:

• stałe lub przerywane, pozbawione bólu wrażenie bryły w gardle,
• występowanie tego uczucia między posiłkami (w trakcie jedzenia i picia objawy mogą ustępować),
• brak dysfagii (dysfagia to termin medyczny określający utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka),
• lub brak odynofagii (objaw chorobowy polegający na bolesnym połykaniu; może towarzyszyć dysfagii lub występować niezależnie od niej, występuje na przykład przy przechodzeniu anginy ropnej),
• brak występowania refluksu jako przyczyny objawu,
• brak zaburzeń motoryki przełyku na podstawie badań histopatologicznych.

Powyższe kryteria muszą być spełnione przez ostatnie 3 miesiące, a początek objawów powinien mieć miejsce co najmniej 6 miesięcy przed diagnozą.

Gula w gardle – objaw czegoś jeszcze?

Ucisk w gardle może być objawem wielu różnych rzeczy, w tym występowania normalnych bakterii.

Jeśli twoje gardło jest czerwone lub masz białe plamy na migdałkach, możesz mieć paciorkowca (zwykle w tym przypadku występuje także obrzęk węzłów chłonnych i gorączka) lub mononukleozę (która może objawiać się jak paciorkowiec).

Także choroby przenoszone drogą płciową czasem objawiają się w gardle – najczęściej bywa to rzeżączka. Objawy rzeżączki mogą obejmować silny ból gardła; czerwone, opuchnięte migdałki i owrzodzenia całej jamy ustnej.

Inną możliwością jest zarażenie opryszczką jamy ustnej i gardła.

Wiele osób zadaje sobie pytanie – czy to może być rak? Niestety, odpowiedź na to pytanie może być twierdząca. Jednak pamiętaj, że to najmniej prawdopodobna opcja ze wszystkich!

Rak jamy ustnej i gardła występuje zwykle u osób, które są w grupie ryzyka, na przykład korzystają nałogowo z wyrobów tytoniowych (papierosy, cygara, tytoń do żucia), intensywne spożywają alkohol lub byli narażeni na szkodliwe promieniowanie.

Psychiczne podłoże – gula w gardle a nerwica

Uczucie ucisku w szyi jest jednym z objawów zaburzeń lękowych (zwanych kiedyś popularnie nerwicami). Większość ludzi z zaburzeniem lękowym opisuje to jako dławiące uczucie.

Uczucie dławienia jednak to tylko wrażenie – ludzie z Globus Histericus nigdy nie są naprawdę narażeni na zadławienie. W rzeczywistości, chociaż mogą mieć problemy z przełykaniem, mogą na przykład napić się wody bez żadnych problemów.

Somatyzację, czyli przełożenie cierpienia psychicznego na ból psychiczny, który objawia się w gardle, czasem nazywa się nerwicą przełyku. Objawem takiej nerwicy może być właśnie ucisk w gardle, albo inne (niepoparte chorobą ciała) dolegliwości z obszaru przełyku.

Leczenie ucisku w gardle

Nie ma określonego specyficznego leczenia ucisku w przełyku, ale można je kontrolować i łagodzić. Gdy czucie kluchy jest wynikiem innej choroby, jej leczenie również załagodzi objaw guli w gardle.

Leczenie niektórych częstych przyczyn odczucia w gardle obejmuje:

• terapię mięśniową (by rozluźnić mięśnie w gardle),
• techniki relaksacyjne,
• picie dużej ilości płynów,
• psychoterapię (czasem konieczne jest także wprowadzenie terapii lekowej, na przykład przy rozpoznaniu przez psychiatrę depresji lub silnych zaburzeń lękowych).

Najlepsze techniki i ćwiczenia relaksacyjne

Zapobieganie – profilaktyka ucisku w gardle

Ponieważ jednoznaczna przyczyna występowania uczucia ucisku w gardle nie jest określona, trudno jest zrozumieć, jak temu zapobiec. Najlepszym sposobem postępowania jest więc dbanie o gardło tak dobrze, jak tylko można.

Postępuj zgodnie z poniższymi wskazówkami dotyczącymi zdrowego gardła, aby zapobiec ewentualnym problemom z uczuciem guli lub innym problemom gardłowym:

• pij dużo płynów (najlepiej wody, pomaga to utrzymać prawidłowy przepływ płynów w organizmie i nawilża błonę śluzową gardła),
• nie pal (gardło, zatoki i usta są bardzo dotknięte paleniem papierosów, zwiększa to także ryzyko wielu chorób, w tym raka),
• odpocznij, gdy jesteś chory (kiedy masz przeziębienie lub coś poważniejszego, jak zapalenie krtani, pozwól gardłu odpocząć; mięśnie w gardle są obolałe od choroby, zbyt intensywne używanie ich może spowodować dodatkowe uszkodzenia),
• nie krzycz (jeśli często przemawiasz publicznie, postaraj się korzystać z mikrofonu – zmniejszy to obciążenie i zużycie strun głosowych i mięśni gardła).

Jak możesz sobie pomóc

Kiedy udać się do lekarza?

Gdy uczucie kluchy w gardle jest długotrwałe i uciążliwe, pierwszym krokiem powinno być skontaktowanie się z lekarzem, aby wykluczyć wszelkie podstawowe schorzenia, które mogą powodować ten objaw.

Lekarz może przeprowadzić na przykład badanie fizykalne w celu wykrycia wszelkich mas w szyi i podłodze jamy ustnej.

Jeśli uczucie powoduje ból lub trudności z przełykaniem, lub mówieniem, możesz zostać skierowany do laryngologa. W przypadku podejrzenia choroby refluksowej przełyku możesz zostać skierowany do gastrologa.

Uczucie gałki często z czasem ustępuje samoistnie i samo w sobie nie jest groźne, ale z powodu możliwości pomylenia go z poważniejszym schorzeniem powinieneś zasięgnąć porady lekarza.

Szczególnie ważna jest konsultacja specjalisty, jeśli uczuciu ucisku w gardle towarzyszy któreś z poniższych dodatkowych objawów:

• ból gardła lub szyi,
• utrata masy ciała,
• wymioty,
• trudności z połykaniem pokarmu i płynów,
• ból podczas połykania,
• dławienie się,
• trudności z oddychaniem,
• bryła lub masa, którą można zobaczyć lub poczuć w gardle,
• gorączka.

Warto także zadzwonić do lekarza, jeśli:

• objawy nasilają się,
• masz powyżej 50 lat,
• jeśli w przeszłości paliłeś papierosy albo często spożywałeś alkoholu, a objawy pojawiły się nagle.

Ignorowanie ucisku w gardle

Nawet jeśli nie została zdiagnozowana u Ciebie żadna choroba gardła, ignorowanie objawów lękowych może mieć poważne konsekwencje.

Po pierwsze, nie dowiesz się, co naprawdę je powoduje.

Lęk jest znakiem ostrzegawczym, który nakłania Cię do zatrzymania się i zauważenia, że ​​coś jest nie tak. Ale jeśli go zignorujesz, nie zniknie. W rzeczywistości jest zupełnie odwrotnie. Jeśli go zignorujesz, znajdzie on inne sposoby poinformowania Cię, że coś jest nie tak.

Długotrwałe ignorowanie wysokiego poziomu lęku i stresu może przekształcić się w poważne zaburzenia.

Najlepszym wyjściem jest poszukanie profesjonalnej pomocy, abyś mógł przepracować swój niepokój i dowiedzieć się, co go powoduje.

Występowanie uciążliwych objawów somatycznych o podłożu psychicznym to znak, że jest coś, co wymaga natychmiastowej uwagi!

Podsumowanie

Chociaż ucisk w gardle jest powszechnym zjawiskiem i najczęściej nie jest objawem żadnej poważnej choroby, warto skonsultować tą przypadłość z lekarzem rodzinnym.

Bardzo często okazuje się, że to uczucie jest spowodowane problemem z obszaru psychicznego – na przykład nadmiernym lękiem lub stresem.

W takim przypadku, warto skonsultować się ze specjalistą psychoterapeutą.

Należy się obserwować i nie ignorować objawów Globus Hystericus, szczególnie jeśli utrzymują się długo i utrudniają codzienne normalne funkcjonowanie.

Źródła

• Nitsch, K., Jabłoński, M., Samochowiec, J., & Kurpisz, J. (2015). Zaburzenia pod postacią somatyczną: problematyczne zjawisko—problematyczna diagnoza. Psychiatria, 12(2), 77-84.
• Selleslagh, Margot & Oudenhove, Lukas & Pauwels, Ans & Tack, Jan & Rommel, Nathalie. (2013). The complexity of globus: A multidisciplinary perspective. Nature reviews. Gastroenterology & hepatology.
• Adibi, Peyman & Behzad, Ebrahim & Shafieeyan, Mohammad & Toghiani, Ali. (2012). Upper Functional Gastrointestinal Disorders in Young Adults. Medicinski arhiv. 66. 89-91.
• Pollack, A., Charles, J., Harrison, C., & Britt, H. (2013). Globus hystericus. Australian family physician, 42(10), 683.
• Puhakka, H., & Kirveskari, P. (1988). Globus hystericus: Globus syndrome? The Journal of Laryngology & Otology, 102(3), 231-234. doi:10.1017/S0022215100104608
• Shires, C. B., & Dewan, K. (2022). Is there Really a Lump in My Throat? The Incidence and Implication of Vocal fold Abnormalities in Patients Presenting with Globus. Journal of Voice. https://doi.org/10.1016/j.jvoice.2022.05.008
• Moloy, P. J., & Charter, R. (1982). The globus symptom: Incidence, therapeutic response, and age and sex relationships. Archives of Otolaryngology, 108(11), 740-744.
• Tang, B., Cai, H. D., Xie, H. L., Chen, D. Y., Jiang, S. M., & Jia, L. (2016). Epidemiology of globus symptoms and associated psychological factors in China. Journal of digestive diseases, 17(5), 319-324.
• Drossman, D., Corazziari, E., Delvaux, M., Spiller, R., Talley, N., & Thompson, W. (2006). Rome III diagnostic criteria for functional gastrointestinal disorders. Func Gastrointestin Disord, 12, 885-915.
• Dembska, O. (2017) Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu objawów niewyjaśnionych medycznie. Skuteczność i metody postępowania. Psychoterapia 1 (180) 2017
• Moser G, Wenzel-Abatzi T, Stelzeneder M, et al. Globus Sensation: Pharyngoesophageal Function, Psychometric and Psychiatric Findings, and Follow-up in 88 Patients. Arch Intern Med. 1998;158(12):1365–1373. doi:10.1001/archinte.158.12.1365
• Pang L, Sareen R, Gorecki A. Medical and psychiatric differential diagnoses of pediatric globus sensation: A case study with review discussion. Clinical Child Psychology and Psychiatry. 2021;26(4):1053-1061. doi:10.1177/13591045211026046