Zioła na nerwicę – czy naprawdę pomagają?

Aktualizacja: 12 października 2022 | Publikacja: 15 listopada 2017

Podejrzewasz u siebie nerwicę? A może już się na nią leczysz od jakiegoś czasu? Zauważasz niepokojące objawy, ale obawiasz się skutków ubocznych zażywania leków? Leki nie działają na Ciebie tak, jak tego oczekujesz? Dobrym rozwiązaniem dla Ciebie mogą być zioła na nerwicę.

Nikt nie powinien być zmuszany do życia z lękiem, fobią, nerwicą. Nawet łagodny przebieg tych zaburzeń może znacząco wpłynąć na życie takiej osoby, jej relacje z najbliższymi czy komunikację z ludźmi w pracy. Dlatego leczenie zaburzeń lękowych jest tak ważne i za wszelką cenę należy szukać sposobów na to, aby ulżyć osobie nimi dotkniętej.

Czy idealny lek na nerwicę istnieje?

Powszechnie używane określenia nerwica, zaburzania nerwicowe czy neurozy odnoszą się do dużej grupy zaburzeń psychicznych. Ponieważ objawy tych zaburzeń były bardzo różnorodne, termin ten został zastąpiony innym określeniem: zaburzenia lękowe i pod taką nazwą funkcjonuje w obecnie obowiązującej klasyfikacji ICD-10.

Jest wiele metod leczenia zaburzeń lękowych – od terapii, przez ćwiczenia relaksacyjne czy zioła na nerwicę, po leczenie farmakologiczne. Stąd też często pojawiające się pytanie: co jest najlepszym lekiem na te zaburzenia?

Przede wszystkim musimy zacząć od tego, że każdy lek może działać nieco inaczej u różnych pacjentów. To, co działa na uogólnione zaburzenia lękowe, nie zadziała w przypadku gwałtownego ataku paniki. To, co przyniesie ulgę w nerwicy natręctw, nie sprawdzi się w przypadku fobii.

Konieczne jest dobre zrozumienie własnej przypadłości i pojawiających się objawów. Lekarz może przepisać receptę dopiero wtedy, gdy dobrze pozna historię pacjenta. Jednak nawet wówczas nie mamy gwarancji, że lekarstwo zadziała, a terapia będzie skuteczna.

Leczenie wymaga czasu, dużej samoświadomości, a często także wielu prób i błędów. Czasem trzeba wielu miesięcy, zanim znajdziemy to, co przynosi ulgę i naprawdę pomaga. Niestety, lek idealny nie istnieje.

Metody leczenia nerwic

Ponieważ preparatów, które pomogłyby każdemu i w każdej sytuacji, nie ma, warto przyjrzeć się innym metodom radzenia sobie w zaburzeniach nerwicowych.

Obecnie w leczeniu zaburzeń lękowych stosuje się:

psychoterapię (szczególnie terapię poznawczo-behawioralną), która pozwala na zmianę w interpretowaniu bodźców w taki sposób, aby przerwać mechanizm błędnego koła, które jest podłożem nerwic. Pacjent uczy się dostrzegać wzorce swojego zachowania i może świadomie zmienić je na na takie, które redukują lęk. Dociera też do źródeł swoich problemów i stara się je rozwiązać.
farmakoterapię, czyli podawanie leków łagodzących lęk w sytuacji napadu lub leków antydepresyjnych, które także wykazują się działaniem przeciwlękowym, poprawiają nastrój, pomagają w radzeniu sobie z codziennością;
preparaty ziołowe, o których za chwilę więcej.

Leczenie wspierać może również zmiana trybu życia, a szczególnie regularne uprawianie ćwiczeń fizycznych, najlepiej takich, które są połączone z ćwiczeniami relaksacyjnymi czy medytacją. Może to być joga, tai chi, pilates, ale również taniec. Aktywność fizyczna pomaga w uregulowaniu pracy układu hormonalnego i pomaga redukować hormony stresu. Nie bez znaczenia jest też dieta i regularny sen.

WIęcej o objawach nerwicy

Wady farmakoterapii

Dzięki stałemu rozwojowi medycyny, leki, także te stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych, są coraz doskonalsze. Dobrze dobrana farmakoterapia może znacząco poprawić jakość życia osoby z zaburzeniami lękowymi. Niestety, każdy syntetyczny lek, nawet ten najnowocześniejszej generacji, może powodować szereg skutków ubocznych. Co więcej:

zdarza się, że w czasie trwania leczenia okazuje się, iż skutki uboczne działania preparatu przewyższają korzyści płynące z jego stosowania;
wiek i stan zdrowia pacjenta może nie pozwalać na podawanie leków (na przykład wówczas, gdy wchodzą one w interakcję z innymi lekami zażywanymi przez chorego);
wieloletnie stosowanie preparatów leczniczych może poważnie obciążać organizm chorego;
leki są stosunkowo drogie, co przy trwającym długo leczeniu, również może mieć znaczenie;
leki psychotropowe mogą uzależniać, w organizmie zwiększa się tolerancja na nie, co powoduje konieczność zwiększenia dawki.

Farmakoterapia powinna być stosowana jako leczenie doraźne, głównie w sytuacji, gdy stan pacjenta nie pozwala na podjęcie psychoterapii, nie może trwać dłużej niż to konieczne.

Stąd wśród metod leczenia nerwic rosnąca popularność leków roślinnych. Zioła na nerwicę są bowiem coraz lepiej zbadaną alternatywą.

Jeśli masz wątpliwości związane z metodą leczenia nerwicy – zapytaj mnie mailowo!

Leki roślinne stosowane w leczeniu nerwic – jakie zioła na nerwicę?

Uspokajające i łagodzące nastrój działanie pewnych ziół znane jest nie od dziś. Od wieków ludzie piją herbaty z liści, odwary z korzeni, przygotowują wyciągi i ekstrakty. Tak – uspokajające działanie ziół to prawda! Ich wspomagająca rola, także w leczeniu psychiatrycznym, została wielokrotnie potwierdzona.

Po jakie rośliny warto sięgnąć w przypadku zaburzeń lękowych? Jakie są sprawdzone zioła na nerwicę.

Korzeń kozłka lekarskiego

Kilka odmian tej rośliny występuje w Polsce. Ma ona różowawe, silnie pachnące kwiaty, zebrane w baldachowaty kwiatostan. Jednak surowcem zielarskim są korzenie (łacińska nazwa to Valerianae officinalis radix). Są one dość dobrze przebadanym surowcem roślinnym, zarówno pod względem farmakologicznym, jak i klinicznym.

Związki, które występują w kozłku lekarskim to tak zwane seskwiterpeny (waleranon i kwas walerenowy), irydoidy, olejki eteryczne (kwas walerianowy, walerenal) i kwasy aminowe. Ze względu na nietrwałość niektórych z tych substancji (ulegają dezaktywacji podczas suszenia), nie do końca jest jasne, które z nich mają działanie łagodzące lęk.

Waleriana – taka jest zwyczajowa nazwa kozłka – działa rozluźniająco na ośrodkowy układ nerwowy. Według najnowszych badań nie działa usypiająco i uspokajająco, jak dotąd powszechnie sądzono, wykazuje natomiast aktywność przeciwlękową i przeciwdepresyjną. Nie działa tak silnie jak leki syntetyczne, więc doskonale się sprawdzi przy łagodniejszym przebiegu zaburzeń, przy pierwszych objawach lęku.

Kozłka najlepiej zażywać wieczorem, przed snem. Ponieważ preparaty z tym ziołem powodują osłabienie koncentracji, zaleca się unikania prowadzania pojazdów i obsługi maszyn po jego zażyciu (przez co najmniej 2 godziny). Nie należy łączyć go z alkoholem i innymi lekami, a także preparatami roślinnymi, ponieważ nie do końca są znane możliwe interakcje.

Jak pokonać lęk?

Liść melisy lekarskiej

Melisa lekarska to roślina dobrze zadomowiona w polskich ogródkach. Jest uprawiana ze względu na ciekawy pokrój, ozdobne liście, cytrynowy zapach. Jest rośliną miododajną i znaną w lecznictwie od wieków. Stosowana również jako przyprawa.

Surowcem zielarskim są liście (Melissae folium), a charakterystyczne dla niej związki to olejki eteryczne (cytronelal, geranial) oraz flawonoidy. Melisa obniża poziom lęku, pomaga zasnąć, ale działa też rozkurczowo na mięśnie gładkie, dlatego jest polecana również w przypadku zaburzeń układu pokarmowego, szczególnie tych występujących na tle nerwowym.

Z badań wynika, że wpływ na człowieka ma zarówno pojedyncza dawka ekstraktu z liści melisy, jak i systematyczne (3 razy dziennie) picie naparu. Wiele wskazuje na to, że picie melisy wraz z miętą wzmacnia lekko nasenne działanie mięty, warto więc wieczorem, przed snem, pić mieszankę tych dwóch ziół. To sprawdzone zioła na nerwicę.

Ziele męczennicy cielistej

Męczennica to roślina, która pochodzi z Ameryki Południowej i w Polsce jest dość słabo znana, hodowana raczej jako ozdobna roślina w szklarniach i oranżeriach. Nazwa pochodzi od budowy kwiatów, które przypominają koronę cierniową i gwoździe.

Związki typowe dla ziela męczennicy cielistej (łacińska nazwa surowca Passiflorae herba) to flawonoidy, kumaryny, maltol, C-glikozydy czy olejki eteryczne. Męczennica ma działanie przede wszystkim uspokajające, łagodzące emocje, ale według niektórych badań, działa także w przypadku pacjentów z zaburzeniami lękowymi. Jej działanie jest porównywalne z tym, jakie wywołują leki syntetyczne, choć zaczyna działać później niż one.

Najlepsze sposoby na nerwicę

Szyszki chmielu zwyczajnego

Chmiel zwyczajny występuje w całej Europie, także w Polsce. Jego żeńskie kwiatostany tworzą charakterystyczne dla tego gatunku szyszki, które są surowcem zielarskim (nazwa łacińska: Lupuli flos, Lupuli strobilus). Najbardziej znane są, jako składnik piwa nadający mu smak i zapach.

Związki charakterystyczne dla chmielu to żywica (lupulina), kwasy (humulon i lupulon) oraz olejki eteryczne. Mają one działanie nasenne i łagodzące niepokój, a nawet przeciwdrgawkowe. Chmiel najlepiej stosować przed snem.

Kwiat lawendy lekarskiej

Lawenda lekarka to nieduża krzewinka, która tworzy charakterystyczne, kłosowate kwiatostany o niebieskawym – „lawendowym” zabarwieniu. Jest chętnie uprawiana w ogródkach i skrzynkach przede wszystkim ze względu na swój piękny zapach.

W kwiatach lawendy (surowiec zielarski to Lavendulae flos) znajduje się olejek eteryczny, w jego składzie jest linalol, geraniol, furfurol i inne. Działanie olejku eterycznego na ośrodkowy układ nerwowy jest uspokajające, tonizujące, dlatego może być stosowany w zaburzeniach lękowych.

Lawendę można dawkować wewnętrznie jako napar, ale doskonale sprawdza się również jako dodatek do kojących kąpieli (potrzeba od 20 do 100 gramów na 20 litrów wody).

Kłącze pieprzu metystynowego – kava-kava

Wśród ziół służących leczeniu nerwic nie może zabraknąć kłącza pieprzu metystynowego (kava-kava). Krzew ten rośnie w klimacie tropikalnym, a najwięcej substancji aktywnych znajduje się w jego kłączach (Piperis methystici rhizoma). W trakcie badań surowiec wykazywał działanie normujące stany emocjonalne i przeciwlękowe, choć mechanizm jego działania nie został do tej pory wyjaśniony.

W badaniach porównujących działania kłączy kava-kava (z taką nazwą można spotkać się nawet częściej) do leków syntetycznych, wykazano równie silne działanie surowca roślinnego, przy czym jest on lepiej tolerowany. Kava-kava nie uzależnia. W przypadku pojawienie się skutków ubocznych (suchość skóry i jej swędzenie) wystarczy odstawienie preparatu, aby objawy te szybko ustąpiły.

Pieprz metystynowy jest znany od wieków, a do Europy sprowadzano go już w wieku XIX. Jednak w pewnym momencie, w trakcie badań nad jego działaniem, pojawiła się informacja, że powoduje on uszkodzenia wątroby. Wkrótce wyjaśniło się, że do uszkodzeń tych doszło w wyniku zanieczyszczenia próbek pleśnią lub ekstrakcji składników czynnych za pomocą rozpuszczalników (tradycyjnie kava-kava jest roztworem wodnym przygotowywanym z kłączy).

Kwiatostan lipy i ziele serdecznika

Charakterystyczny, zrośnięty z szypułką podwójny kwiatostan lipy to zioło od dawna stosowane w przypadku nieżytu górnych dróg oddechowych. Tiliae inflorescentia zawiera flawonoidy, które mają działanie napotne i przeciwgorączkowe, ale olejek eteryczny ma działanie relaksacyjne. Z lipy przygotowuje się napar.

Ziele serdecznika (Leonuri cardiacae herba) to dość pospolita roślina, która w badaniach farmakologicznych wykazywała działanie relaksujące i przeciwlękowe, ale nie zostało to potwierdzone badaniami klinicznymi. Można go również używać jako leku przeciwlękowego.

Ziele dziurawca

To jedna z lepiej znanych w ziołolecznictwie roślin i dość szeroko stosowana. Dziurawca używa się bowiem nie tylko jako zioła na nerwicę i naturalny sposób leczenia depresji, ale też na pobudzanie trawienia, czy jako lek przeciwzapalny i bakteriobójczy (na rany, do płukania bolącego gardła). Dziurawiec ma żółte kwiaty, rośnie w mało wymagających warunkach, stosowany jest także jako roślina dekoracyjna.

Herba hyperici zawiera flawonoidy, hyperycynę, olejki eteryczne. W badaniach wykazano, że ekstrakty z dziurawca hamują wychwyt serotoniny, noradrenaliny i dopaminy, czyli działają tak, jak syntetyczne leki antydepresyjne. Mechanizm działania dziurawca nie jest jeszcze do końca wyjaśniony, ale jego efekt leczniczy może być porównywalny z lekami przeciwdepresyjnymi w leczeniu łagodnych objawów depresji.

Niestety stosowanie tego zioła musi być bardzo rozważne. Podczas leczenia dziurawcem należy unikać światła słonecznego, ponieważ mogą pojawić się silne reakcje: oparzenia, uczulenia. Nie wolno go też łączyć z bardzo wieloma lekami, w tym z antykoncepcją hormonalną, dlatego należy zawsze poinformować lekarza zapisującego lekarstwo o tym, że zażywa się preparaty z dziurawcem.

O czym warto pamiętać stosując zioła na nerwicę?

Tak jak w przypadku leków syntetycznych, przepisywanych na receptę, nie każdy lek roślinny tak samo zadziała na dwie różne osoby. Nie ma dwóch takich samych chorób i dwóch takich samych osób. Dobierając skuteczne zioła na nerwicę musisz sprawdzać samodzielnie lub z pomocą specjalisty, co działa na Ciebie i w jaki sposób.

Musisz też pamiętać, że im bardziej skuteczne jest używane zioło, tym silniejsza jest w nim działająca na układ nerwowy substancja. To może sprawić, że także i w tym przypadku, mogą pojawić się skutki uboczne.

Choć leki ziołowe są bezpieczniejsze, także i ich stosowanie może nieść ryzyko interakcji z innymi zażywanymi preparatami. Zawsze należy powiadomić lekarza o wszystkich zażywanych substancjach, także ziołach czy suplementach diety.

Przygotowywanie leków z ziół

Leki z roślin są też nieco trudniejsze w stosowaniu. Jeżeli kupisz w aptece gotowe tabletki, kapsułki czy płyn zawierający substancje aktywne pozyskane z roślin, to w zasadzie wystarczy tylko stosować się do zaleceń – tych dotyczących dawkowania, ale też przechowywania preparatów. Jeśli jednak chcesz samodzielnie przygotowywać sobie zioła na nerwicę, musisz pamiętać o tym, że:

odwar, który jest przygotowywany z twardych części roślin. Korę, kłącza lub korzenie zalewa się zimną wodą, zagotowuje i gotuje od 5 do 30 minut. Po tym czasie odwar odstawiamy i czekamy kolejne 30 minut – dopiero wtedy można go pić.
nalewki wykorzystują fakt, że wiele substancji zawartych w roślinach świetnie rozpuszcza się w alkoholu. Przygotowanie nalewki polega na zalaniu świeżych ziół alkoholem. Nalewka, odstawiona w ciemne miejsce, do spożycia nadaje się dopiero po 2-4 tygodniach, ale zachowuje swoje własności nawet przez lata.

Z ziół można też sporządzać wyciągi olejowe, octy, soki i maści, są one jednak rzadziej stosowane i aby je przygotować, warto sięgnąć do literatury specjalistycznej.

Stosowanie ziół uspokajających u dzieci

Co do zasady napary czy olejki eteryczne na bazie ziół uspokajających są bezpieczne dla dzieci. Napar z melisy, czy korzystanie z lawendowego olejku to metody wspomagające uspokajanie dzieci od dziesiątek lat.

Zioła na nerwicę pomagają także w przypadku łagodzeniu objawów zaburzeń u dzieci – np. kozłek lekarski wykazał pomocne działanie stosowany u dzieci z ADHD.

Mimo wszystko, ze względu na delikatne i wciąż rozwijające się organizmy dzieci, stosowanie ziół uspokajających warto skonsultować z pediatrą.

Na jakie nerwice sprawdzi się stosowanie ziół

Choć zaburzenia nerwicowe są różne, mają jedną wspólną cechę – u podstaw każego z nich leży lęk. Zioła uspokajające świetnie sprawdzą się więc we wsparciu leczenia każdego z nich od ataków paniki, przez lęk uogólniony, aż po nerwicę żołądka i inne.

Podsumowanie

Działanie ziół i preparatów z nich wykonanych zostało wielokrotnie udowodnione. W początkowych stadiach stanów lękowych i w trudnościach z zasypianiem warto sięgnąć po kozłka lekarskiego. Przy lekkich objawach depresji należy uwzględnić ziele dziurawca. Wszystkie pozostałe, wymienione powyżej rośliny, również przynoszą ulgę.

Trzeba jednak pamiętać, że zioła na nerwicę to także leki. Mogą pomóc, ale warto mieć świadomość, że preparaty ziołowe mają ten sam cel, co leki na receptę. Ich rolą jest umożliwienie możliwie najszybszej i najbardziej skutecznej walki z lękiem. W tym czasie konieczne jest podjęcie jakiejś długofalowej strategii radzenia sobie z zaburzeniami – na przykład psychoterapii.

Zioła na nerwicę – czy naprawdę pomagają?