Większość ludzi wie (przynajmniej mniej więcej) czym jest depresja. Kojarzy nam się ze smutkiem, bezsennością i ogólnym przygnębieniem.
Co jednak, jeśli tym dobrze znanym objawom towarzyszą także halucynacje lub urojenia?
Depresja psychotyczna to podtyp dużej depresji, która pojawia się, gdy epizodowi depresyjnemu towarzyszy jakaś forma psychozy.
Zapisz się na bezpłatną konsultację psychologicznąEpizod depresyjny a depresja psychotyczna
Do najbardziej powszechnych objawów dużego epizodu depresyjnego należą:
- obniżony nastrój przez większość dnia, prawie codziennie
- utrata zainteresowania lub przyjemności prawie wszystkimi czynnościami
- znaczna zmiana masy ciała, zmniejszenie lub zwiększenie apetytu,
- zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność
- pobudzenie lub spowolnienie psychomotoryczne
- zmęczenie lub utrata energii
- poczucie bezwartościowości lub nadmierne poczucie winy
- zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji, niezdecydowanie
- powtarzające się myśli o śmierci, myśli samobójcze
Jeżeli przynajmniej pięć z powyższych objawów utrzymuje się przez okres minimum dwóch tygodni – jest to podstawa do zdiagnozowania dużej depresji.
Są jednak różne podtypy tego zaburzenia – jednym z nich jest depresja psychotyczna, jeżeli dodatkowo obserwowane są także objawy psychotyczne.
Co to jest psychoza?
Najprościej mówiąc, jest to taki stan, w którym trudno określić co jest realne, a co jest tylko wytworem umysłu.
Dwa główne objawy psychozy to:
- halucynacje – kiedy osoba słyszy, widzi, a w niektórych przypadkach czuje zapach, dotyk lub smakuje rzeczy, które nie istnieją poza jej umysłem (ale mogą wydawać się bardzo realne dla osoby, której dotyczy); powszechną halucynacją jest słyszenie głosów
- urojenia – gdy osoba ma silne przekonania, które nie są podzielane przez innych; powszechne urojenie to wiara w to, że istnieje spisek mający na celu wyrządzenie danej osobie krzywdy.
Połączenie halucynacji i urojeniowego myślenia może powodować silny stres i zmianę zachowania.
Więcej o zaburzeniach psychotycznychCzynniki ryzyka depresji psychotycznej
Nie ma pewności co do jednoznacznych przyczyn objawów psychotycznych i depresji psychotycznej. Są jednak pewni „podejrzani” typowani do możliwych przyczyn takiego stanu zdrowia psychicznego.
Są to:
- Genetyka – gdy bliski krewny również miał depresję psychotyczną, podobne zaburzenie nastroju lub objawy psychozy
- Płeć – historia pokazuje, że kobiety zapadają na depresję psychotyczną w większym stopniu niż mężczyźni
- Wiek – starsi dorośli są bardziej podatni na rozwój depresji psychotycznej
- Problemy zdrowotne – inna choroba lub uraz mogą przyczyniać się do rozwoju zaburzenia depresyjnego z cechami psychotycznymi
- Stres i trauma – wysoki poziom kortyzolu (hormonu stresu) wiąże się z depresją psychotyczną. Stres może przybierać różne formy i może być szczególnie silny w połączeniu z traumą z przeszłości
- Izolacja – możliwe jest również, że odosobnienie naraża osobę na ryzyko wystąpienia zaburzeń nastroju
Jakie są objawy depresji psychotycznej?
Depresja psychotyczna charakteryzuje się objawami depresji współwystępującymi z objawami psychotycznymi.
Po czym rozpoznać to zaburzenie? Wśród najczęstszych objawów depresji psychotycznej można wyróżnić:
- poczucie bezwartościowości
- niska samoocena
- poczucie winy
- omamy i urojenia (zwykle dotyczące nieuchronnej klęski i katastrofy)
- utrata apetytu i wagi
- zmniejszenie libido
- objawy hipochondryczne, na przykład bóle głowy, klatki piersiowej
- myśli samobójcze
- spowolnienie lub pobudzenie psychoruchowe
- trudności z koncentracją
- problemy ze snem lub nadmierne spanie
- brak zainteresowania lub przyjemności w większości czynności
Diagnoza depresji psychotycznej
Aby lekarz zdiagnozował depresję psychotyczną niezbędne jest występowanie objawów charakterystycznych dla depresji (np. obniżony nastrój, bezsenność, utrata apetytu) przez minimum 2 tygodnie, przy równoczesnym występowaniu objawów psychotycznych (np. urojeń).
Diagnoza depresji psychotycznej nie jest łatwa, dlatego właściwe jest udanie się do wykwalifikowanego psychiatry lub psychoterapeuty. Objawy psychotyczne mogą nie być oczywiste do wychwycenia dla lekarza podstawowej opieki medycznej.
Właściwa diagnoza jest niezwykle ważna, bo objawy psychotyczne mogą prowadzić do niebezpiecznych zachowań. Depresję psychotyczną również leczy się nieco inaczej, niż „zwykłe” zaburzenie psychotyczne.
Jak wyjść z depresjiLeczenie depresji psychotycznej
Czasem leczenie depresji psychotycznej odbywa się w warunkach szpitalnych. W ten sposób pacjent jest ściśle monitorowany przez specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym. Rozwiązanie takie stosuje się, ponieważ różne formy psychozy mogą sprawiać, że pacjent będzie niebezpieczny dla osób w swoim otoczeniu lub dla samego siebie.
Aby ustabilizować nastrój osoby z depresją psychotyczną, stosuje się różne leki, głównie kombinacje leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych.
W niektórych, szczególnie ciężkich przypadkach, stosuje się także terapię elektrowstrząsami (której efektywność jest wciąż badana).
Bardzo pomocna jest również psychoterapia, która pomaga pacjentowi uporać się z diagnozą oraz lepiej radzić z własnymi objawami.
Leczenie depresji psychotycznej jest dość skuteczne. Po wyleczeniu z depresji psychotycznej, stosuje się wizyty kontrolne, aby zapobiegać nawrotom choroby.
Ryzyko samobójstwa
Szybka diagnoza i otrzymanie profesjonalnej pomocy są niezwykle ważne przy depresji psychotycznej. Głównie dlatego, że w przypadku tego zaburzenia ryzyko samobójstwa jest znacznie wyższe, niż w innych rodzajach depresji.
Ponadto, istnienie objawów psychotycznych w depresji może wydłużać czas trwania samego epizodu depresyjnego.
Depresja psychotyczna jest też dużo trudniejsza dla samej osoby cierpiącej. W efekcie negatywny wpływ zaburzenia na codzienne funkcjonowanie jest dużo silniejszy.
Radzenie sobie z depresją psychotyczną
W przypadku depresji psychotycznej niezwykle ważna jest współpraca ze specjalistami – czyli wykwalifikowanym lekarzem psychiatrą i psychoterapeutą.
Istnieją również pewne zasady, których przestrzeganie ułatwia drogę do wyzdrowienia.
Regularne ćwiczenia
Trwają badania nad pozytywnym wpływem ćwiczeń fizycznych na objawy psychotyczne, ale dotychczasowe wyniki wyglądają obiecująco. Dobrze znany jest także pozytywny wpływ ćwiczeń na objawy depresyjne.
Poza wpływem związanym z aktywnością mózgu i uwalnianiem hormonów, sam fakt utrzymywania ciała w dobrej kondycji jest istotne. Dzięki temu łatwiej jest zadbać także o zdrowie psychiczne.
Zdrowe odżywianie
Kolejnym niezwykle ważnym czynnikiem (choć niedocenianym) jest utrzymywanie zdrowej diety – w połączeniu z ćwiczeniami fizycznymi, zdrowa dieta pomaga utrzymywać ciało w dobrej kondycji.
Dobrze znany jest także pozytywny wpływ zbilansowaneh diety na utrzymanie dobrego nastroju.
Szczególnie istotne jest trzymanie się regularnych pór posiłków, a także bilansowanie diety, aby zawierała odpowiednie ilości wszystkich składników (w tym wystarczającą ilość aminokwasów i niską zawartość cukrów i produktów przetworzonych).
Realistyczne myślenie
Osoby cierpiące z podowu depresji mają tendencję do stosowania określonych zniekształceń poznawczych (błędów myślenia), które prowadzą do znacznego obniżenia nastroju, np.: myślenia czarno-białego, katastrofizacji lub nadmiernych uogólnień.
Największym sprzymierzeńcem w procesie zmiany myśli na realistyczne, jest oczywiście psychoterapeuta. To on pomoże zidentyfikować dotychczasowe, negatywne wzorce myślenia i podpowie jak je przeformułować na bardziej realistyczne i przydatne.
Warto pracować nad własnymi myślami i nastawieniem także samodzielnie. Pomoże Ci w tym na przykład prowadzenie dziennika (aby przyjrzeć się swoim myślom), stosowanie pozytywnych afirmacji i różne eksperymenty myślowe.
Dowiedz się więcej o zniekształceniach poznawczychZdrowe, wspierające relacje
Jedną z podstaw szczęśliwego życia jest utrzymywanie dobrych, wspierających relacji z innymi ludźmi. Tych relacji wcale nie musi być dużo.
W czasie depresji, często ostatnie, na co ma się ochotę to spotkania z ludźmi. Mimo to, warto się przemóc i choć raz na jakiś czas spotkać się z kimś bliskim – lub przynajmniej porozmawiać telefonicznie.
Ta zasada nie oznacza też, że musisz szukać nowych przyjaciół. Świetnym punktem wyjścia jest zadbanie o swoje dotychczasowe relacje – na przykład z członkami rodziny.
Dobre nawyki dotyczące snu
Trudno pracuje się nad objawami psychicznymi, gdy nasze ciało i umysł nie są wypoczęte. Dobry sen to jeden z filarów zdrowia psychicznego – bez tego przykre objawy mogą się wręcz nasilać.
Podstawowymi zasadami są regularne pory snu, nie pobudzanie się przed nocą (np. kofeiną) i zadbanie o sprzyjające wypoczywaniu środowisko.
Jeśli masz problemy ze snem, zajrzyj do tego artykułu i wypróbuj zawarte tam metody.
Techniki medytacji i relaksacji
Kolejnym przeciwnikiem naszego zdrowia psychicznego jest stres. Dodatkowo, silny i długotrwały stres może też wywoływać i wzmacniać objawy psychotyczne. Oczywiste jest więc, że w naszym interesie jest łagodzenie stresu i utrzymywanie go na codzień na jak najniższym poziomie.
Pomocne w tym zadaniu mogą być wszelkie techniki relaksacyjne. Jedną z możliwości jest regularna medytacja (o której możesz przeczytać tutaj).
Szczerość wobec specjalisty
Niestety, zdarza się, że osoby z depresją psychotyczną, ukrywają część swoich objawów – na przykład z powodu wstydu lub obawy bycia wziętym „za wariata”. Pamiętaj, że w taki sposób utrudniasz udzielenie Ci niezbędnej pomocy.
Podobnie ważna jest całkowita szczerość już po rozpoczęciu leczenia. Dzięki temu specjalista zdrowia psychicznego będzie mógł dokładnie określić, czy leki dobrane są odpowiednio i czy faktycznie następuje poprawa.
Jak możesz sobie pomócPodsumowanie
Depresja psychotyczna, czasami nazywana depresją urojeniową, jest charakteryzowana jako duże zaburzenie depresyjne, w którym osoba doświadcza kombinacji przygnębiających myśli i utraty kontaktu z rzeczywistością (psychozy). Psychoza, w postaci urojeń lub omamów, zwykle wiąże się z myśleniem, że zaraz wydarzy się coś złego.
Chociaż depresja psychotyczna może być trudna do zdiagnozowania, szacuje się, że nawet 20% osób, które spełniły kryteria depresji klinicznej, również wykazywało objawy psychotyczne.
Objawy depresji psychotycznej są podobne do depresji klinicznej, ale obejmują również typowe zachowania psychotyczne, takie jak paranoja, słyszenie głosów, widzenie rzeczy, których nie ma oraz dziwne wyobrażenia, zazwyczaj skupione wokół motywów depresyjnych.
Źródła
- Zdanowicz, A., & Wierzbiński, P. (2017). Depresja psychotyczna. Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 17(2).
- Ohayon, M. M., & Schatzberg, A. F. (2002). Prevalence of depressive episodes with psychotic features in the general population. American Journal of Psychiatry, 159(11), 1855-1861.
- Wójcik, M., Trędzbor, B., Zalasek, E., Kucia, K., & Krupka-Matuszczyk, I. (2014). Skuteczność elektrowstrząsów w depresji psychotycznej u pacjentki po przeszczepie nerek
- Bidzan, L. (2011). Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym. Medycyna Wieku Podeszłego, 1(1), 31-41.
- Ellis, N., Crone, D., Davey, R., & Grogan, S. (2007). Exercise interventions as an adjunct therapy for psychosis: a critical review. British journal of clinical psychology, 46(1), 95-111.
- Van Winkel, R., Stefanis, N. C., & Myin-Germeys, I. (2008). Psychosocial stress and psychosis. A review of the neurobiological mechanisms and the evidence for gene-stress interaction. Schizophrenia bulletin, 34(6), 1095-1105.
