Nerwica depresyjna – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Nerwica depresyjna to różne objawy:

• Nieustannie pogorszony nastrój
• Smutek utrzymujący się latami, któremu towarzyszą nieuzasadnione poczucie lęku
• Drażliwość i zmienność nastrojów

Znasz to?

Jeśli tak to nie lekceważ objawów: mogą być sygnałem nerwicy depresyjnej.

Choroba ta bywa często nierozpoznana i przez wiele osób traktowana jest jak cecha charakterologiczna („ma skłonność do lęków i smutku”), z którą nie da się nic zrobić.

Dowiedz się co wyróżnia nerwicę depresyjną, jak się ją diagnozuje, jakie są jej przyczny oraz jak możesz pomóc sobie lub najbliższym.

Nerwica depresyjna, co warto o niej wiedzieć?

Nerwica depresyjna, nazywana również wg najnowszej klasyfikacji ICD-10 dystymią (kod F34.1), to zaburzenie nastroju o charakterze uporczywym.

Cechuje go nieustannie pogorszony nastrój, który może trwać latami.

Objawy nerwicy depresyjnej nie są jednak tak poważne jak w przypadku ciężkiej depresji.

Osoby z tą chorobą często w miarę normalnie funkcjonują, nie wiedząc jaka jest przyczyna ich obniżonego nastroju.

Co ciekawe, badania z wskazują, że w Polsce występuje ona rzadziej (częściej u kobiet: ok. 0,9% u kobiet; 0,4% u mężczyzn) niż w innych krajach objętych badaniem w innych krajach europejskich (4,1%: Francja, Holandia, Belgia, Hiszpania, Niemcy, Włochy).

Nerwica depresyjna częściej dotyka osób, u których krewni cierpieli na depresję.

Pierwsze symptomy choroby pojawiają się zazwyczaj już w okresie dojrzewania.

Pacjenci z tym schorzeniem bywają postrzegani przez otoczenie jako malkontenci, osoby ponure, pesymiści, niezadowoleni z życia, nieustannie marudzący.

Nerwicy depresyjnej mogą towarzyszyć także inne problemy zdrowotne, np. niepokój, nadużywanie alkoholu czy narkotyków.

Znaczna część osób z tą chorobą doświadcza również epizodu ciężkiej depresji. Dystymia może prowadzić także do napadów lęku, często zupełnie nieuzasadnionych. Zdarza się, że chorzy boją się o swoje życie i czują się zagubieni w otaczającym świecie.

Nerwica depresyjna a depresja nerwicowa

Należy odróżnić nerwicę depresyjną od depresji nerwicowej (lękowej).

W nerwicy depresyjnej objawami dominującymi są objawy nerwicowe, a wiodącym objawem jest lęk, niepokój, fobie.

Natomiast w depresji nerwicowej dominują objawy depresyjne takie jak: zaburzenia nastroju, problemy ze snem, spowolnienie lub podniecenie ruchowe, zmęczenie, problemy z koncentracją, decyzyjnością, obniżone poczucie własnej wartości czy myśli samobójcze.

Czasami postawienie jednoznacznej diagnozy czy chory ma depresję nerwicową czy nerwicę depresyjną jest trudne. Zwłaszcza u pacjentów, u których objawy afektywne i lękowe mają podobne nasilenie. Wtedy często mówi się o mieszanych zaburzeniach lękowo-depresyjnych.

Nerwica depresyjna u dzieci

Nerwica depresyjna może pojawić się również u dzieci. Do czynników zewnętrznych sprzyjających jej rozwojowi zalicza się m.in. zaburzone relacje z opiekunami czy zdarzenia związane ze stratą.

Dystymia może pojawić się u dziecka na skutek traumatycznego wydarzenia, rozwodu rodziców, śmierci bliskiej osoby czy utraty ważnego przyjaciela.

Jak rozpoznać nerwicę depresyjną?

Początek choroby jest często trudny do uchwycenia, ponieważ na ogół nie poprzedza go jakieś specyficzne, ułatwiające diagnozę wydarzenie.

Nerwicę depresyjną możemy rozpoznać po pogarszającym się nastroju i smutku, który utrzymuje się przez dłuższy czas.

Objawy jej towarzyszące nie są jednak tak silne jak przy depresji umiarkowanej czy ciężkiej, dlatego pacjenci potrafią dość dobrze funkcjonować społecznie i zawodowo. Często wymaga to od nich sporego wysiłku.

Więcej o objawach nerwicy

Kryteria diagnostyczne nerwicy depresyjnej

Diagnozując nerwicę depresyjną należy zwrócić uwagę na czas trwania objawów. Jeśli występują one nieprzerwanie przez co najmniej dwa lata, a w ciągu tego czasu okres remisji (braku objawów) nie trwa dłużej niż dwa miesiące można podejrzewać nerwicę depresyjną.

Kolejnym kryterium jest występowanie przynajmniej dwóch z wymienionych niżej objawów:

• nieuzasadnione odczuwanie lęku, który dotyczy zarówno sytuacji typu utrata pracy jak i lęku, który nie ma żadnego uzasadnienia,
• drażliwość, zmienność nastroju,
• poczucie beznadziei, utrata sensu życia,
• kłopoty ze snem (zbyt długi lub zbyt krótki),
• spadek energii, zmęczenie,
• zaniżona samoocena,
• kłopoty z koncentracją,
• brak apetytu.

Pacjenci z tym schorzeniem mogą również borykać się z różnymi, niewyjaśnionymi dolegliwościami natury somatycznej.

Miewają częste bóle głowy i brzucha, zaburzenia czynności serca, bóle kręgosłupa czy dysfunkcje dotyczące funkcjonowania narządów płciowych.

W zależności od wieku, w którym u pacjenta pojawiły się pierwsze objawy choroby, wyróżnia się dwie jej postacie:

• dystymię wczesną (z początkiem dolegliwości przed 21. rokiem życia)
• dystymię późną (z pierwszymi objawami po ukończeniu 21. roku życia)

Inne objawy towarzyszące to:

• niechęć do kontaktów towarzyskich,
• nuda,
• pustka,
• lęk,
• napięcie psychiczne,
• brak chęci życia.

Zdarza się, że chorzy zaniedbują podstawowe czynności takie jak np. dbanie o higienę osobistą, a codzienne sprawy stanowią dla nich ogromne wyzwanie.

Osoby z zaburzeniami nerwicowymi często nie potrafią radzić sobie z lękiem, co wywołuje u nich przewlekły strach i niepokój.

Długotrwałe odczuwanie takich negatywnych emocji może prowadzić do poczucia bezsilności i wyczerpania, które przypominają bardziej depresję.

Nerwica depresyjna rozwija się czasami na bazie innych zaburzeń, na przykład: borderline, osobowość zależna, narcystyczna, unikająca.

Diagnozowanie nerwicy depresyjnej u dzieci i młodzieży

W przypadku dzieci nerwica depresyjna diagnozowana jest przy utrzymującym się przez rok czasu obniżonym nastroju, który może objawiać się również agresją, irytacją i złością.

Dzieci z nerwicą depresyjną miewają dłuższe lub krótsze okresy dobrego samopoczucia, jednak zazwyczaj są apatyczne, przygnębione, zmęczone i zniechęcone.

Objawy te są często postrzegane przez rodziców jako lenistwo ze strony dziecka czy bunt okresu dojrzewania.

W nerwicy depresyjnej, charakterystycznej dla młodzieży, wyróżnia się jej cztery główne rodzaje:

• forma rezygnacyjna, której podstawą jest postrzeganie przez młodego człowieka rozbieżności między ja realnym, a ja idealnym. Chory ma poczucie beznadziei, nie widzi sensu życia, traci zainteresowanie światem zewnętrznym. W tej formie choroby może dochodzić do prób samobójczych.
• forma buntownicza, dla której charakterystyczne są gwałtowne wybuchy złości, buntu, nieposłuszeństwa, mogą również zdarzać się zachowania agresywne.
• forma apatyczna, w której pacjent powoli wycofuje się z kontaktów z rówieśnikami, staje się samotnikiem, ma obniżony nastrój, zaniedbuje naukę.
• forma labilna, w której występują częste zmiany nastroju, zmienne nastawienie do świata, okresy buntu przeplatane są okresami normalnego zachowania. Ta postać choroby jest najtrudniejsza do zdiagnozowania ze względu na okresy jej remisji.

Bezpłatny test: na jaką nerwicę cierpisz?

Przyczyny nerwicy depresyjnej

Przyczyny nerwicy depresyjnej trudno jednoznacznie określić. Zazwyczaj wskazuje się na jej czynniki biologiczne, genetyczne i środowiskowe.

Czynniki biologiczne dziedziczone obejmują charakterystykę budowy i funkcjonowania układu nerwowego. Jeśli ktoś w rodzinie chorował na zaburzenia lękowe albo depresyjno – lękowe to ryzyko zachorowania jest znacznie większe.

W przypadku biologicznego podłoża choroby mówi się o zaburzeniach w obrębie układu neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Nerwica depresyjna może być konsekwencją zaburzeń pracy neurotransmiterów.

Wydarzenia traumatyczne, czyli trudne i stresujące sytuacje, również te z okresu dzieciństwa, mogą być wyzwalaczem nerwicy depresyjnej, zaliczamy je to przyczyn o charakterze środowiskowym.

Nerwica depresyjna może także pojawić się na skutek poważnych chorób somatycznych. Innymi czynnikami potencjalnie zaangażowanymi w pojawienie się choroby są zaburzenia czynności układu hormonalnego.

U starszych osób nerwica depresyjna jest często powiązana trudnościami w radzeniu sobie z codziennością, poczuciem pustki, izolacji, osamotnienia, pogorszeniem sprawności (również intelektualnej) czy innymi chorobami wynikającymi z podeszłego wieku.

Osoby z nerwicą depresyjną często mają negatywny obraz siebie i swojej przyszłości, co powoduje, że nawet niewielkie problemy zaczynają je przerastać.

Jak wrócić do zdrowia?

Leczenie dorosłych z nerwicą depresyjną

Pomimo iż objawy związane z opisywanym problemem są znacznie mniej nasilone niż te pojawiające się w depresji dystymia powinna być leczona.

Dolegliwości towarzyszące chorobie mogą w znacznym stopniu zaburzać funkcjonowanie chorego zarówno w rodzinie, jak i na gruncie zawodowym.

Osoby cierpiące na nerwicę depresyjną są w większym stopniu narażone (niż średnia w populacji) na wystąpienie depresji.

Pacjenci z tym schorzeniem mogą uzależniać się od różnych substancji psychoaktywnych: sięgać po alkohol czy narkotyki po to, aby pozornie złagodzić występujące objawy choroby.

Jeśli zaobserwujemy u siebie wyżej wymienione objawy warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu, które może zlecić badania, aby wykluczyć zdrowotne przyczyny depresyjnego nastroju.

Farmakoterapia i psychoterapia w dystymii

Farmakoterapia

Najczęściej zalecane są tzw. antydepresanty lub leki przeciwlękowe.

Często stosuje się środki na bazie SSRI, czyli wychwytu zwrotnego serotoniny, które podwyższają stężenie tego hormonu.

Pozwalają one złagodzić objawy i zmniejszają ryzyko podjęcia przez chorego próby samobójczej. Jednak ich działanie pojawia się dopiero po pewnym okresie stosowania. W przypadku problemów ze snem czasem zaleca się pacjentom również środki nasenne.

Farmakoterapia dystymii trwa od kilku do kilkunastu miesięcy. Nie należy samodzielnie decydować o odstawieniu leków, gdyż może to skutkować nawrotem objawów.

Psychoterapia

Ogromną rolę odgrywa również psychoterapia, podczas której chorzy często rozmawiają o swoich uczuciach, myślach, co jest niezwykle ważne zwłaszcza wtedy, gdy pacjent uczy się jak sobie z nimi radzić.

Terapia nerwicy depresyjnej jest zwykle trudniejsza niż w przypadku „zwykłej” depresji, gdyż zaburzenia pojawiające się w chorobie są uporczywe i silnie utrwalone.

Równie efektywna jak tradycyjna psychoterapia jest psychoterapia online, która jest wygodniejsza i bardziej dostępna dla szerokiej gupry pacjentów.

Aby chory mógł poradzić sobie z objawami musi uświadomić sobie ich przyczyny i nauczyć się czerpać radość i zadowolenie z życia. Psychoterapia daje mu do tego odpowiednie narzędzia.

Najlepsze techniki i ćwiczenia relaksacyjne

Samoświadomość własnej choroby i tego z czym się ona wiąże, często pomaga pacjentowi w wychodzeniu z choroby. Dlatego obok farmako- i psychoterapii równie ważna jest psychoedukacja chorego i jego rodziny.

Wybór konkretnej metody leczenia zależny jest od nasilenia objawów i od ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

Psychoterapia jako metoda pierwszego rzutu jest szczególnie polecana w przypadku dzieci i młodzieży.

Preparaty ziołowe na nerwicę

Korzystny wpływ na leczenie mogą mieć również preparaty ziołowe. Łagodzą one objawy, działają uspokajająco i relaksująco.

Wśród ziół na nerwicę wymienić należy: melisę, korzeń kozłka lekarskiego, szyszki chmielu, dziurawiec, lipę, ziele męczennicy cielistej, kwiat lawendy lekarskiej.

Nie należy ich jednak nadużywać. Ich stosowanie wraz z zaleconymi lekami warto skonsultować ze specjalistą.

Zioła na nerwicę – praktyczny przegląd

Leczenie dzieci z dystymią

Jeśli objawy nerwicy depresyjnej utrzymują się u dziecka przez dłuższy czas warto udać się z nim do specjalisty, który zleci dodatkowe badania pozwalające wykluczyć choroby somatyczne takie jak np. niedoczynność tarczycy, depresję, zaburzenia organiczne czy inne natury psychicznej.

Leczenie dystymii u dzieci polega, podobnie jak u dorosłych, na łączeniu farmakoterapii i psychoterapii. Pamiętajmy jednak, że choroba ta może nawracać.

Psychiatrzy i psycholodzy mają świadomość, że rodzinie jest bardzo trudno postępować właściwie w stosunku do dziecka, cierpiącego na nerwicę. Jednak ich wsparcie i zaangażowanie w życie dziecka jest ważnym elementem wychodzenia z choroby.

Jak można pomóc sobie samemu?

1. Jeśli ciągle czujesz się smutny, a twoje samopoczucie pogarsza się z dnia na dzień udaj się do lekarza. Jeśli problem dotyka bliskiej Ci osoby również warto ją z nim skontaktować.
2. Pamiętaj, że w nerwicy depresyjnej występuje zwiększone ryzyko samobójstwa, dlatego staraj się obserwować najbliższych, którzy zmagają sie z nerwicą depresyjną. Oznakami planowanej próby samobójczej mogą być: rozdawanie rzeczy, porządkowanie spraw, zachowania autodestrukcyjne, zmienny nastrój, częste mówienie o śmierci lub samobójstwie, wycofanie społeczne, coraz rzadsze wychodzenie z domu.
3. Chcąc sobie pomóc w wychodzeniu z nerwicy lękowej pamiętaj o walce ze stresem, gdyż to właśnie on jest częstym wyzwalaczem choroby. Dobrze sprawdzi się tutaj relaksacja metodą Jacobsona, medytacja czy joga.
4. Warto również zadbać o aktywność fizyczną, gdyż podczas wysiłku fizycznego dochodzi do wytwarzania hormonów szczęścia, czyli endorfin, które mogą w znaczący sposób poprawić nam nastrój.
5. Pamiętaj o odpowiedniej diecie (zróżnicowanej, bez nadmiaru cukrów prostych), unikaniu alkoholu i innych używek, nadmiaru kawy, napoi energetyzujących.
6. Zadbaj o odpowiednią ilość snu i odpowiednie warunki do dobrego wysypiania się, ciszę, relaksację przed snem.
7. W przypadku dziecka z dystymią nie należy bagatelizować jego złego samopoczucia i smutku. Warto poświęcić mu więcej czasu i spróbować porozmawiać o jego problemach, zapytać co je martwi.

Dziecko z dystymią

Unikaj krzyku w stosunku do dziecka, krytyki, ocen, nawet jeśli opuściło się w nauce.

Nie zrzucaj winy na jego lenistwo. Pamiętaj, że objawy choroby są od niego niezależne.

Jeśli samemu trudno Ci sobie poradzić udaj się do specjalisty – psychologa, pedagoga szkolnego lub psychiatry dziecięcego.

Obciążenie chorobą nigdy nie dotyczy tylko pacjenta, ale również jego najbliższych. Jest to szczególnie bolesne w przypadku dzieci, które cierpią, a rodzice nie potrafią im pomóc.

Zamiast krytykować chorego za jego nieodpowiednie zachowania warto okazać mu zrozumienie.

Wsparcie bliskich

Niewystarczająca pomoc ze strony otoczenia to nadal duży problemem wśród pacjentów z dystymią. Środowisko często odrzuca chorego, co prowadzi do jego jeszcze większego wycofania.

Dlatego niezwykle ważne jest wsparcie bliskich, które może odegrać wielką rolę w motywowaniu chorego do podjęcia leczenia.

Jak możesz sobie pomóc

Nerwica depresyjna to choroba, która może stanowić poważne zagrożenie dla życia, dlatego nie należy lekceważyć jej objawów.

Im wcześniej pacjent trafi do lekarza tym większe szanse na skuteczne leczenie i powrót do normalności.

Pamiętaj, że nerwica depresyjna to choroba przewlekła, z której nie zawsze udaje się wyjść, czasami objawy nie ustępują mimo leczenia. Osoby, które chorowały na nerwicę zawsze są w grupie podwyższonego ryzyka.