Zdrowie psychiczne Polaków – statystyki zdrowia psychicznego (stan na 2023)

Zwiększona liczba samobójstw…

Epidemia depresji i lęków wśród dzieci…

Alkoholizm i uzależnienia…

Depresja, zaburzenia odżywiania, fobie…

Zewsząd słyszymy, że psychika Polaków w ostatnich latach uległa dramatycznemu pogorszeniu. Instytucje, media i zwykli ludzie biją na alarm.

Jednocześnie dane dotyczące zdrowia psychicznego Polaków są fragmentaryczne, zbierane według różnych metodologii oraz niekompletne, a czasami nawet sprzeczne.

Dlatego postanowiliśmy zebrać kompleksowo rzetelne dane na temat kondycji psychicznej Polaków w ostatnich latach (2018-2022), aby ułatwić wszystkim, którzy interesują się tym tematem lub też chcą ten problem naświetlić, łatwe dotarcie do konkretnych wskaźników.

Mamy nadzieję, że w ten sposób przyczynimy się do nagłośnienia problemu kondycji psychicznej Polaków oraz wesprzemy szukanie optymalnych rozwiązań w sposób profesjonalny, bo oparty o solidne dane.

Uwaga dla prasy i mediów:

Przedstawione tutaj wyniki można rozpowszechniać i dowolnie powielać z zastrzeżeniem podania źródła informacji (Centrum Psychoterapii Pokonaj Lęk: https://www.pokonajlek.pl/).

Za daną statystyką oznaczono źródło np.: (1), których pełne zestawienie znajduje się na końcu artykułu.

Najważniejsze wnioski, czyli zdrowie psychiczne Polaków w pigułce

Występowanie problemów zdrowia psychicznego w Polsce oraz leczenie zaburzeń psychicznych w Polsce

• Co czwarty Polak cierpiał przynajmniej raz w życiu na jakieś zaburzenie psychiczne, a niemal 8% z nas w ostatnich 12 miesiącach
• Polacy chorują najczęściej na zaburzenia nerwicowe (16%)
• Depresji doświadczyło prawie 5% Polaków
• Polki gorzej oceniają swoje zdrowie psychiczne niż Polacy oraz częściej chorują na depresję w porównaniu z mężczyznami
• Jeden psychoterapeuta przypada na 2,7 tys. Polaków, a jeden psychiatra na 7,5 tys. Polaków
• Kobiety leczą się w Poradniach Zdrowia Psychicznego o 50% częściej niż mężczyźni
• Mieszkańcy miast korzystają z ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej dwukrotnie częściej niż mieszkańcy wsi

Środowisko pracy a zaburzenia psychiczne

• Blisko 11% dni absencji chorobowych jest związanych z zaburzeniami psychicznymi
• Kobiety dwukrotnie częściej biorą chorobowe związane z zaburzeniami psychicznymi (64% ogółu) niż mężczyźni
• Według pracowników, głównymi przyczynami problemów psychicznych w miejscu pracy są:
  • nadmiar stresu (59%)
  • presja czasu (51%)
  • nadmiar zadań (48%)
• Połowa pracowników deklaruje, że często lub bardzo często doświadcza przewlekłego stresu

Wpływ pandemii Covid-19 na kondycję psychiczną Polaków

• Blisko połowa Polaków doświadczyła pogorszenia stanu psychicznego z powodu pandemii
• 10% Polaków miało myśli samobójcze w pandemii

Sen i seks Polaków

• 40% Polaków śpi średnio na dobę mniej niż 7 godzin
• W pandemii niemal co piąty Polak (18,6%) spał przez większość tygodnia krócej niż 6h na dobę
• Obawy dotyczące seksu związane ze zmęczeniem i stresem dotykają co czwartą Polkę (25%) oraz co piątego Polaka (22%)
• Polacy uprawiają seks najczęściej kilka razy w miesiącu (34% kobiet i 39% mężczyzn)

Na co chorujemy – częstość występowania poszczególnych zaburzeń psychicznych

• Co czwarty Polak (26,46% populacji) miał przynajmniej raz w życiu rozpoznane zaburzenie zdrowia psychicznego, w ostatnich 12 miesiącach jakieś zaburzenie stwierdzono u 7,93% Polaków, a w ostatnim miesiącu u 3,52% (1)
  
• Najczęstszymi zaburzeniami zdrowia psychicznego występującymi u Polaków są zaburzenia nerwicowe: 16,07% Polaków doświadczyło ich przynajmniej raz w życiu, 5,42% w ostatnim roku, a 2,63% w ostatni miesiącu (1)
  • Najczęstsze zaburzenia nerwicowe, na które cierpią Polacy to lęk napadowy (atak paniki) – 7,04% Polaków miało przynajmniej raz w życiu atak paniki; fobie swoiste (4,89%), stres pourazowy (PTSD) – 2,24%
  • 36% (najwięcej) leczonych ambulatoryjnie przypadków dotyczyło zaburzeń nerwicowych (2)
  • 44% Polaków wykazuje cechy lęku uogólnionego (3)

• Zaburzenia nastroju dotknęły przynajmniej raz w życiu 4,65% Polaków, w ostatnim roku 0,96%, a w ostatnim miesiącu 0,25%.
  • Depresji doświadczyło przynajmniej raz w życiu 3,85% Polaków, manii 0,81% a dystymii 0,46%

• Uzależnienia to problem 11,63% Polaków: głównie dotyczą tytoniu oraz alkoholu (1)

• Dwóch na trzech mieszkańców Polski odczuwa zmęczenie lub osłabienie (4)

• 8% Polaków doświadcza zaburzeń pamięci (5)
  
• 24% Polaków doświadcza codziennie stresujących sytuacji, 31% kilka razy w tygodniu (5)
  
• Różnice pomiędzy kobietami i mężczyznami:
  
  • Kobiety w Polsce cierpią na depresję ponad dwukrotnie częściej niż mężczyźni (stanowią 73% wszystkich leczonych na tę chorobę) (6)
  • Swoje zdrowie psychiczne jako dobre lub bardzo dobre ocenia 72% mężczyzn i 61% kobiet (5)
  • Stan zdrowia psychicznego jako zły lub bardzo zły ocenia 7% mężczyzn i 11% kobiet (5)
  • 28% kobiet i 20% mężczyzn przyznaje się do odczuwania codziennego stresu (5)
  • Kobiety (77% wszystkich leczonych) leczą się ponad trzykrotnie częściej na zaburzenia odżywiania niż mężczyźni (23% wszystkich leczonych) (7)
  • W UE 7,9% kobiet przyznaje, że doświadcza objawów depresji. W przypadku mężczyzn to 5,5% (8)

Leczenie zaburzeń psychicznych w Polsce – gdzie i jak leczą się Polacy

• W Polsce działa ok. 14 tys. psychoterapeutów (10) oraz 4 515 lekarzy psychiatrów i 521 psychiatrów dziecięcych (9)
• Jeden psychoterapeuta przypada na 2,2 tys. dorosłych Polaków, a jeden psychiatra na 8 tys. dorosłych Polaków
• Stacjonarna opieka psychiatryczna dysponuje 34 tys. łóżek w Polsce, z czego ponad 70% stanowi psychiatryczna opieka szpitalna (2)
• W szpitalach ogólnych w Polsce istnieje 156 oddziałów psychiatrycznych i 47 oddziałów terapii uzależnień (2)
• Średni czas hospitalizacji chorego w szpitalu psychiatrycznym wynosi 30 dni. Najdłuższa średnia występuje w województwie podkarpackim (42 dni) a najkrótsza w łódzkim (21 dni) (2)
• W przeznaczonych dla przestępców Krajowych i Regionalnych Ośrodkach Psychiatrii Sądowej przebywa blisko 400 osób (2)
• Kobiety leczą się w Poradniach Zdrowia Psychicznego o 50% częściej niż mężczyźni (11)
• Mieszkańcy miast korzystają z ambulatoryjnej opieki psychiatrycznej dwukrotnie częściej niż mieszkańcy wsi (11)

Życie zawodowe Polaków a zdrowie psychiczne

• Absencje chorobowe związane ze zdrowiem psychicznym:
  
  • 10,8% wszystkich dni absencji chorobowych Polaków w pracy dotyczyło zdrowia psychicznego (12)
  • Długość zaświadczenia lekarskiego o niezdolności do pracy z powodów zaburzeń psychicznych wynosiła średnio 19 dni i była trzecią najdłuższą spośród wszystkich jednostek chorobowych (po ciąży oraz nowotworach) (12)
  • Kobiety dwukrotnie częściej biorą chorobowe związane z zaburzeniami psychicznymi (64% ogółu) niż mężczyźni (12)
  • Większość osób korzystających z absencji chorobowych z powodu zaburzeń psychicznych (58%) to osoby w przedziale wiekowym 30-49 lat (12)
  • Najwięcej dni absencji chorobowych z powodu zaburzeń psychicznych w przeliczeniu na mieszkańca odnotowuje się w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim oraz łódzkim (12)
  • Wśród najczęstszych zaburzeń psychicznych powodujących absencje chorobowe są: reakcja na stres i zaburzenia adaptacyjne (3,8% wszystkich dni absencji), epizod depresyjny (2%), zaburzenia lękowe (1,9%) (12)
    
• Perspektywa pracowników:
  
  • Według pracowników głównymi przyczynami problemów psychicznych w miejscu pracy są:
    • nadmiar stresu (59%)
    • presja czasu (51%)
    • nadmiar zadań (48%)
    • złe relacje w zespole (28,5%)
    • złe relacje z przełożonymi (28,5%)
    • poczucie braku kompetencji do wykonywania zadań (13%) (13)
      
  • Blisko 90% pracowników uważa, że pracodawca powinien wprowadzić program dbający o zdrowie psychiczne swoich pracowników (13)
  • Połowa pracowników deklaruje, że często lub bardzo często doświadcza przewlekłego stresu (13)
  • 27% Polaków doświadcza emocjonalnego, psychicznego i fizycznego wyczerpania pracą (13)

Wpływ pandemii Covid-19 na kondycję psychiczną Polaków

• Blisko połowa Polaków (48%) deklarowało obniżenie nastroju i samooceny oraz depresje, stany lękowe, objawy nerwicowe lub ogólne pogorszenie się stanu psychicznego (2)
• 44% osób w wieku 18-29 lat przeżywało podczas pandemii silniej okresy przygnębienia czy nawet stany depresyjne (15)
• W pandemii około 86% Polaków odczuwało podenerwowanie, niepokój i napięcie, a jeden na czterech niemal codziennie doznawał takiego stanu (3)
• Około 10% Polaków sygnalizowało wystąpienie od początku pandemii myśli samobójczych (3)

Sen Polaków

• 40% Polaków śpi średnio na dobę mniej niż 7 godzin (5)
• W pandemii niemal co piąty Polak (18,6%) spał przez większość tygodnia krócej niż 6h na dobę (4)
• Im wyższe wykształcenie, tym lepsza higiena snu (mniej sytuacji, gdy śpimy krócej niż 6h na dobę) (4)
• Niemal co siódmy senior (13,7%) powyżej 75 lat śpi codziennie krócej niż 6h na dobę (4)

Seks Polaków

• 51% Polaków pozytywnie ocenia swoje życie seksualne, z czego najbardziej zadowoleni są Polacy w wieku 30-49 lat (59%) (15)
• Obawy dotyczące seksu związane ze zmęczeniem i stresem dotykają co czwartą Polkę (25%) oraz co piątego Polaka (22%) (15)
• Polacy uprawiają seks najczęściej kilka razy w miesiącu (34% kobiet i 39% mężczyzn) (5)
• Codziennie uprawia seks 1% Polek i 2% Polaków (5)
• Nigdy nie uprawia seksu 26% Polek i 16% Polaków (5)

Metodologia

• Zestawienie obejmuje tylko te wyniki badań, które spełniają warunki rzetelności i trafności stosowanej metody oraz przedstawiają metodykę zbierania danych oraz przeprowadzania badań.
• Przedstawiane wskaźniki odnoszące się do Polaków dotyczą wyników uzyskanych z badanych prób. Ekstrapolujemy je na całą populację, ponieważ zebrane zestawienia spełniały kryteria reprezentatywności.
• Zestawienie obejmuje przede wszystkich dane z badań i rejestrów o charakterze publicznym.
• W przypadku rozbieżności pomiędzy różnymi badaniami dotyczącymi tego samego obszaru zrezygnowano z przedstawienia wyników lub przyjmowano wskaźniki niższe (bardziej konserwatywne), aby unikać ryzykownego zawyżania wskaźników.

Źródła

1. Wciórka, J. i in. (2021), EZOP II: rozpowszechnienie zaburzeń, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Konferencja podsumowująca projekt EZOP II, Warszawa.
2. GUS (2021), Zdrowie i ochrona w 2020 r., Analizy statystyczne – Główny Urząd Statystyczny, Warszawa-Kraków 2021.
3. Babicki, M., Mastalerz-Migas, A. (2021), Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID-19, Psychiatria Polska, 2021, 55(3), 497-5-9.
4. Gujski, M., Jankowski, M. (2020), Pomyśl o sobie – sprawdzamy zdrowie Polaków w pandemii, Monografia naukowa podsumowująca projekt.
5. Narodowy Test Zdrowia Polaków (2020), Raport Kraków 2020, Medonet.
6. Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia (2020), NFZ o zdrowiu: depresja, NFZ, luty 2020.
7. Informacje o świadczeniach udzielonych z powodu zaburzeń odżywiania, NFZ, 2020.
8. Kancelaria Senatu, (2019), Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej, Opracowania tematyczne OT-674, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji, Warszawa 2019.
9. Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji, (2022), Naczelna Izba Lekarska – Informacje statystyczne, stan na 30.11.2022.
10. Stanowisko Organizacji Reprezentujących Środowisko Psychoterapeutów (2022), Pismo do Ministerstwa Zdrowia: https://sekcjanaukowapsychoterapii.org/stanowisko-organizacji-1416/; dostęp: 2022-12-29.
11. red. Wojtyniak, B., Goryński, P. (2020), Sytuacja zdrowotna ludności polski i jej uwarunkowania 2020, , Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
12. Absencja chorobowa w 2020, red. Ewa Karczewicz, Agnieszka Sikora, Hanna Zalewska, Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych, 2021.
13. Zdrowie psychiczne w środowisku pracy. Badanie wśród Pracodawców i Pracowników w ramach kampanii „Zrozum. Poczuj. Działaj!”, Pracodawcy Rzeczypospolitej Polskiej i Grupy Artemis, 2021.
14. Raport z pierwszej części badań: Życie w dobie pandemii, Jan Chodkiewicz, Instytut Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego, 2020.
15. Zdrowie, relacje w związkach i życie seksualne Polek i Polaków w czasie pandemi COVID-19, Zbigniew Izdebski, 2020